NASA’nın geçenlerde uzaya yolladığı ve yörüngesine oturarak ön ayarlarını yapan Güneş Dinamikleri Gözlemevi (SDO-Solar Dynamics Observatory) dünyaya ilk görüntülerini yolladı. Araç, dünyayı her yönüyle etkileyen güneşteki hareketliliği gözleyecek.
Daha önce uzaya gönderilen araçlarla güneş lekeleri gözleniyordu. Bu araçlar güneşin sınırlarında gerçekleşen patlamaları çekerek bunların görüntülerini dünyaya geçiyordu. SDO hem bu şekilde görüntüleri yakalayıp dünyaya geçecek, hem de morötesi dalga boyunda yüksek çözünürlükteki görüntüleri yakalayacak.
NASA’nın Güneş Fiziği Alanı yöneticisi Richard Fisher, son 40 yıl içinde gelişen Güneş araştırmaları için gerekli en ayrıntılı görüntüleri elde ettiklerini belirtiyor. “SDO, bizi ve çevremizi etkileyen Güneş ve onun etkilerini anlamamıza yardımcı olacak. SDO, modern astrofizikteki Hubble Uzay Teleskopu’nun etkisi kadar bir etkiye sahip olacaktır.
11 Şubat 2010’da uzaya fırlatılan SDO, güneş gözlemi için tasarlanan en gelişmiş araçtır. Araç görev süresi 5 yıl süresince Güneş’in manyetik alanını gözleyerek dünya atmosferine etkisi ve iklim değişimlerindeki rolünün daha iyi anlaşılmasını sağlayacak. Araç fırlatıldığından bu yana mühendisler aracı ve bileşenlerini test ediyorlardı. SDO artık önceki araçlara göre 10 kat daha net ve yüksek çözünürlüklü görüntüyü dünyaya daha hızlı iletmeye hazır.
SDO, güneş manyetik alanının nasıl oluştuğunu, güçlü güneş rüzgarlarını ve güneş parlamalarını, korona tabakasındaki kütle atımları gibi şiddetli güneş dinamiklerini gözleyecek. Bu hareketlilik dünyanın üst atmosferinde ve manyetosferinde büyük manyetik fırtınalara neden olabilir. SDO’nun yeteneği ile uzay havasında gerçekleşen bu olaylara ilişkin kritik veriler elde edilebilecek.
Uzay havası ile 19 yüzyılda telgrafın kullanılmasıyla tanışıldı ve o tarihten bu yana teknolojik sorunların nedeni olarak kabul edilmiştir. Bu olaylar, dünyadaki elektromanyetik alanlar üretilen uzun ve yüksek akım taşıyan tellerde, enerji hatlarında bozulmalara ve elektrik kesintilerine neden olur. Güneş fırtınaları aynı zamanda yer kontrolörleri, uydular ve kutup yakınında uçan uçaklarda iletişimin karışmasına neden olabilir. Fırtınadan dolayı hem cep hem de radyo sinyalleri birbirine karışabilir.
SDO günde yarım milyon MP3 şarkı verisine eşit değerde, 1.5 terabayt’lık veri yollayacak.
Kaynak: NASA-SDO
*Kelvin: Gökbilimde Santigrad yerine Kelvin kullanılıyor. 0 K=- 273 C derecedir.
Konuyla ilgili farklı bir açıklamayı, ODTÜ Amatör Astronomi Topluluğu‘nun SDO’nun İlk Görüntüleri başlıklı yazısıyla okuyabilirsiniz.
