Gökbilimciler Hubble Uzay Teleskopu’nun yardımıyla bir ötegezegenin parlaklık değişimlerinden dönme hızını hesapladı. Böylece ilk kez bir ötegezegenin dönme hızı doğrudan görüntüleme yöntemiyle ölçülmüş oldu.
Dönme hızı hesaplanan 2M1207b gezegeni en az dört Jüpiter kütleli bir “süper Jüpiter”. Gezegen, yıldız olmayı başaramamış kahverengi cüceden 8 milyar kilometre uzaklıkta dolanıyor. Jüpiter ise Güneş’ten 800 milyon kilometre uzaktadır. Sistem Dünya’dan 170 ışık yılı uzaktadır.
Tuscon Arizona Üniversitesi’nden Daniel Apai: “Sonuç oldukça mutlu edici. Bu teknikle ötegezegenlerin atmosferlerini keşfedip dönme hızlarını ölçebiliriz” diyor.
Hubble’ın yüksek çözünürlüklü ve yüksek kontrastlı görüntü alma yeteneği gökbilimcilere gezegenin parlaklık değişimlerini ölçmelerini sağladı. Gökbilimciler parlaklık değişimlerini gezegenin atmosferindeki kalın bulut kalıplarına bağlıyor. Yeni Hubble ölçümleri sadece bulutların varlığını onaylamadı; aynı zamanda bu bulut katmanlarının parçalı ve renksiz olduğunu da gösterdi.
Gezegen ilk kez 10 yıl önce Hubble ile gözlenmişti. Gözlemler gezegen yüzeyinin soğuk, erimiş kaya ve atmosferinin silikat yoğunluklu yağmur bulutlarıyla kaplı sıcak bir gezegen olduğuna işaret ediyor. Atmosferden aşağı süzülen sıvı daha sonra demir damlacıklarına dönüşerek yağmur gibi yüzeye yağıyor olmalı.
Tuscon Arizona Üniversitesi’nden Yifan Zhou: “Kısaca yüksek rakımlarda cam, düşük irtifada demir yağıyor diyebiliriz. Gezegenin atmosfer sıcaklığı 800 0C ile 900 0C arasında değişmektedir” diyor.
Süper Jüpiter kızılötesi ışık altında oldukça parlak görünmesinin nedeni ise sıcaklığı. Gökbilimciler atmosferdeki bulutlardan yansıyan kızılötesi ışığı görebilmek için Hubble’ın Geniş Alan Kamerası 3’den yararlandılar. Gezegenin yıldızdan oldukça uzak olmasına karşılık bu kadar sıcak olmasının nedeni ise sadece 10 milyon yıl yaşında olup soğuma sürecinde olmasıdır. Örneğin Güneş Sistemi’ndeki Jüpiter 4,5 milyar yıl yaşındadır.
Gezegen önümüzdeki birkaç milyar yıl içinde oldukça soğuyacak ve atmosferdeki demir ve silikat kaybolacaktır.
Zhou ve ekibi gezegenin Jüpiter ile aynı, 10 saatlik dönme süresine sahip olduğunu ölçtüler. Yani gezegenin bir günü sadece 10 saat.
Bu süper-Jüpiter, çevresinde dolandığı kahverengi cüceden sadece beş ile yedi kat az kütlelidir. Buna karşılık Güneş Jüpiter’den 1000 kat daha kütlelidir. “2M1207 bizim sistemimizden daha farklı bir sistemdir. Bizde gezegenler Güneş’in çevresindeki alanda oluşmuşken, burada süper-Jüpiter ve olası diğer gezegenler kütle çekimsel çökme ile ayrı disklerde oluşmuş olabilir” diyor.
“Hubble ile yaptığımız bu çalışma, birkaç yıl sonra göreve başlayacak James Webb Uzay Teleskopu ile daha ayrıntılı çalışmalar yapılacağının da göstergesidir. 2018’de fırlatılması planlanan Hubble’ın yerini alacak James Webb ile daha fazla ışık toplanacağından ötegezegenlerin atmosferleri ve gazlarının içeriği daha kolay gözlenebilecek.
