Samanyolu merkezini gözleyen NASA’nın Nükleer Tayfölçerli Teleskop Dizisi (NuSTAR) ölü yıldızlardan yayılan yüksek X-ışınlarına benzer bir ışıltı keşfetti.
Gökada merkezi ve Sagittarius A* adlı süper kütleli karadeliğin çevresi genç- yaşlı yıldızlarla, ölü yıldızlarla ve küçük karadeliklerle dolu olduğundan henüz bu parlamanın nedeni şimdilik belli değil.
New York’taki Columbia Üniversitesi’nden Kerstin Perez: “NuSTAR görüntülerinden yeni bir bileşen belirledik. Ancak bu yeni X-ışını kaynağının ne olduğu hakkında henüz bir şey söyleyemeyiz” diyor.
2012 yılında göreve başlayan NuSTAR, uzaydaki yüksek enerjili X-ışınlarını tarayan ve Samanyolu merkezinin en net görüntülerini sunan ilk teleskoptur. Yeni görüntüler süper kütleli karadeliğin 40 ışık yılı çapındaki çevresini gösteriyor. Gökbilimciler her zamanki yıldız aktivitesinin beklendiği bölgede yüksek enerjili X-ışınlarının sıra dışı puslu görüntülerini fark edince şaşırdı.
“Galaktik merkezdeki hemen her cisim X-ışını yayabilir. Bunlar genelde düşük X-ışını kaynaklarıdır. Ancak yeni sinyal bunlardan farklı” diyor Perez.
Gökbilimciler bu durumu açıklayabilmek için biri yıldız cesetleri olan dört teoriye güveniyor. Yıldızların bazıları öldüğünde sessizce ortadan kaybolmaz. Güneş gibi tek yıldızların tersine bazı yıldızlar çift ya da ikili sistemin üyesidir. Arkadaşlarından çaldıkları madde nedeniyle çökebilirler. “Zombi” türü beslenme adı verilen bu olgunun sonucundaki patlama güçlü X-ışınları doğurur.
Bir teoriye göre zombi yıldız bir atarca (pulsar) olabilir. Atarcalar süpernova patlamalarının sonucundaki kalıntıdır. Kendi çevresinde son derece hızlı dönerler ve yoğun ışıma yayarlar. Dünya’daki deniz fenerleri gibi bir yanıp sönen ışımalarıyla keşfedilirler.
Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’nden Fiona Harrison: “Belki de galaktik merkezdeki gizli bir atarca topluluğunun işaretlerini yakaladık. Bu da gökada merkezinde özel bir şeyler olduğu anlamına gelir” diyor.
Diğer olası senaryoya göreyse süpernova patlamasına neden olamayacak kadar küçük olan bir yıldızın çökerek oluşturduğu beyaz cücelerle ilgili. Güneş 5 milyar yıl sonra hayatını bir beyaz cüceye çevirerek sönecek. Bu cisimler çok daha yoğun ve güçlü kütle çekimlerine sahip olduklarından yüksek enerjili X-ışınları üretebilir. Eşi olan yıldızdan çaldığı malzemeden ya da küçük bir karadeliğe yem olmasıyla yüksek enerjili X-ışını yayabilir.
Bir başka açıklama ise yıldız cesetlerine değil kozmik ışınlar olarak bilinen yüklü parçacık bulutlarından geliyor. Bu parçacıkların kaynağı ise süper kütleli karadelik olabilir. Kozmik ışınları çevreleyen yoğun gaz bulutu etkileşime girerek X-ışını yayabilir.
Tüm bunlara rağmen hiçbir teori bu tuhaf parlamayı tam anlamıyla açıklamıyor.
Columbia Üniversitesi’nden Chuck Hailey: “Bu yeni keşif gökada merkezinin oldukça tuhaf bir yer olduğunu gösteriyor. Süper kütleli karadeliğin çevresindeki sıkışmış maddenin davranışının oldukça tuhaf olduğunu gösteriyor” diyor.
Şimdiden yeni gözlem planları hazırlanıyor. Ama o zamana kadar araştırmacılar mevcut modellere göre bu cismin ne olduğunu anlamaya çalışacak.
NASA Genel Merkezi’nden Paul Hertz: “Evreni ancak bu belli dalga boyunda gözlem yapan araçlarla tanıyabiliyoruz. NuSTAR gibi araç gözlemleriyle her zaman bu tür sürpriz sonuçla karşılaşabilirsiniz” diyor.
