ESA’nın Herschel Uzay Gözlemevi bir yıldızı saran toz ve gaz diskinin çok büyük kütleye sahip olduğunu belirledi. Buna göre disk önümüzdeki birkaç milyon yıl içinde 50 tane Jüpiter oluşturacak kadar kütleli.
Ön-gezegen (proto-planetary) diskleri yeni gezegenleri oluşturacak tüm hammaddeyi içerir. Bunlar son derece şeffaf ve ancak görülemeyen soğuk hidrojen moleküllerinden oluşur.
Bu tür diskin kütlesi genellikle gaz ve toz karışımının emdiği ışık miktarı tahmin edilerek hesaplanır.
Geçmişte bu tür hidrojen molekülü disklerinin kütle ölçümleri önemli belirsizliklere neden olmuştur. Ancak Herschel’i kullanan gökbilimciler ağır hidrojen moleküllerini esas alarak diskin kütlesini doğru bir şekilde hesaplamanın bir yolunu buldu.
Güneş çevresindeki bölgede yer alan ‘normal’ ve ‘ağır’ hidrojen molekülü miktarı bilindiğinden bunu genelleme yapmak doğruya on kat daha fazla yaklaşmak demektir.
Bu tekniği kullanarak Suyılanı (Hydra) takımyıldızındaki 176 ışık yılı uzaklıkta yer alan TW Hydrae adlı genç bir yıldızın çevresini saran diskin kütlesi ölçüldü.
Michigan Üniversitesi’nden Prof. Edwin Bergin: “Sadece 10 milyon yıl yaşındaki bu yıldızın çevresinde çok fazla gaz olmasını beklemiyorduk” diyor ve ekliyor:
“Bu yıldız bir güneş sistemi benzerini yapmak için gerekli gerekli maddeye sahip. Jüpiter ya da daha büyük kütleli birçok gezegen oluşturacak kadar.”
Bir yıldız genellikle doğumundan sonraki birkaç milyon yıl içinde çevresini saran toz ve gaz diskini rüzgarıyla iterek süpürür, ancak TW Hydrae’nın çevresinde görülen devasa disk sıradışıdır. Anlaşılan TW Hydrae’nin gezegenleri doğmak için acele etmemiş.
“Disk hayatın mümkün olabileceği gezegenleri ortaya çıkarabilir. Bu nedenle içeriğinin öğrenilmesi önemlidir” diyor Prof. Bergin.
Gerçekten de daha önceki bir Herschel keşfinde bilimciler TW Hydrae çevresindeki toz diskinde Dünya’daki okyanusların içerdiğinin bin katından fazla su molekülü olduğunu belirlemişti.
Sistemdeki suyun varlığı diskin kütlesinin hafif ancak oldukça hacimli olduğu anlamına gelir.
Değişik yaş gruplarındaki yıldızların toz ve gaz disklerinin kütlelerinin yeniden ele alınması, gezegen oluşumuyla ilgili daha ayrıntılı bilgi verecektir.
Almanya Max Planck Enstitüsü’nden Prof. Thomas Henning: “Değişik yaş gruplarının incelenmesi gezegen oluşumuyla daha doğru bilgi verebilir” diyor ve ekliyor:
“İnsanların hangi yaş aralıklarında çocuk sahibi olabileceğinin bilinmesi gibi TW Hydrae ve diğer yıldızların kendilerine özgü gezegenleri ne zaman oluşturabileceklerini hesaplayabiliyoruz.”
ESA’nın Herschel projesi bilim ekibinden Göran Pilbratt: “Üstün teknolojisiyle ağır hidrojen molekülünü algılayan Herschel, diskin kütlesini ölçebildi” diyor.
