Kaliforniya Üniversitesi’ndeki astrofizikçiler ikili bir sistemde iki beyaz cüce olduğunu ve bunlardan birinin saf helyumdan oluştuğunu keşfettiler. Bu, beyaz cücenin yeni tipiyle ilgili kuramın test edilmesi için yapılan ilk gözlemdir.
Keşif NLTT-11748 yıldızında tutulma oluşurken gerçekleştirildi. Küçük kütleli ve helyum çekirdeğe sahip beyaz cücenin çok küçük parlaklık değişimleri hesaplandı. NLTT-11748 yıldızının parlaklığındaki çok küçük değişim, bu yıldızdan daha küçük bir başka cismin habercisiydi. Keşfi gerçekleştirenlerden Justin Steinfadt, birçok yıldızı gözlerken böylesine bir keşfi gerçekleştirmenin yüksek bir şans olduğuna vurgu yapıyor: “Bu konuda çok şanslıyız” diyor.
Keşfin onaylanması için yalnızca 5 hafta sonra Hawai’deki 10 m çaplı Mauna Kea Teleskopu kullanıldı. Ekip kütlece hafif ve büyük boyutlu NLTT-11748 yıldızına Doppler etkisiyle birkaç dakikalık inceleme sonucunda, yıldızın çevresinde dolanan beyaz cücenin yörünge döneminin 5.6 saat olduğunu belirlediler.
Bu gözlemler beyaz cüceler hakkında öne sürülen kuramın doğru olup olmadığının test edilmesi için kullanılır. Yıldızlar yaşamlarını sona erdirdiklerinde oluşan cisimlerden biri de beyaz cücelerdir. İki yıldızdan birinin kaybettiği kütle nedeniyle biri daha düşük helyum kütleli olan beyaz cüceye dönüşür. Beyaz cüceler Güneş gibi yıldızların kaçamacağı sonudur ve boyutları Dünya boyutlarına kadar inebilir. Bir yıldız nükleer yakıtını bitirdiği zaman beyaz cüceye dönüşür ki bunların yoğun iç çekirdekleri karbon ve oksijenden oluşmuştur.
Yeni keşfedilen bu ikili beyaz cücenin birinin kütlesi, Güneş kütlesinin yalnızca % 20’si ile 30’u arasında olup helyum bir çekirdeğe sahiptir. Bu türden özel yıldızların varlığı 20 yıldır biliniyor. Kuramsal çalışmalar bu yıldızların daha sıcak olduğunu ve sıradan beyaz cücelerden daha büyük olduğunu söyler. Şimdiye kadar bu yıldızların boyutları ölçülememişti. NLTT-11748 gözlemleri ile bu kuramı doğrulayan ve bir beyaz cücenin doğrudan yarıçapını ölçen sonuçlar elde edilmiş oldu.
Diğer yıldız ise sıradan bir beyaz cüce olup kütlesi Güneş kütlesinin % 70’ine sahiptir. Bu yıldızın çekirdeği ise oksijen ve karbondan oluşmaktadır. Bu beyaz cüce diğer yıldızdan kütlece büyük olmasına karşılık hacimce daha küçüktür. Yaydığı ışık ise diğerinin 30 katından fazladır.
İki yıldız birbirine acımasızca kütle çekimi uyguladıklarından da daha uzun yıllar gözlenecek gibi görünüyor.
Kaynak: Science Daily
