ABD’deki Florida Teknoloji Enstitüsü ve Rochester Teknoloji Enstitüsü ile İngiltere Sussex Üniversitesi’ndeki gökbilimciler, yerel gökadalardan M87’deki süper kütleli dev karadeliğin beklentinin tersine gökadanın merkezinde bulunmadığını keşfettiler. Araştırma Hubble Uzay Teleskopu’ndan alınan verilerin ışığı altında gerçekleştirildi.
Buna sebep olarak iki büyük karadeliğin merkezin dışında birleşmesi olarak gösteriliyor. Florida Teknolojisi Fizik ve Uzay Bilimleri Merkezi’nden Daniel Batcheldor, “M87’de oluşan jetler süper kütleli dev Karadeliği merkezin dışına itmiş olabilir” diyor.
M87 çalışması, Hubble Uzay Teleskopu’nun verileri alınarak Rochester Teknoloji Enstitüsü’nden Prof. Andrew Robinson başkanlığında yürütülen geniş bir projenin parçasıdır. “Bu, karadeliklerin oluşturduğu kütle çekim dalgaları nedeniyle karadeliklerin birleştiğinin bir göstergesi. Kuramsal olarak iki karadelik birleştiğinde oluşan dev karadeliğin yarattığı kütle çekim dalgaları onu merkezden uzağa sürükleyebilir.”
Rochester Teknoloji Enstitüsü’nden fizik profesörü David Merritt bu bilgiye ekleme yapıyor: “Karadelik M87 gibi dev bir gökadanın merkezine ancak milyonlarca hatta milyarlarca yıl sonra dönebilir. Bundan dolayı bu karadeliklerin yerlerinin tespit edilmesi gökadaların birleşme zamanlarının bilinmesinde etkin rol oynar.”
M87 gibi dev bir gökadanın merkezinden jet fışkırmaları gerçekleşir. Bunlar gökadaların birleşmesi sonucu iki karadeliğin de etkileşimiyle oluşur. Bu fışkırmalar aktif gökadalardan evrenin başında oluşmuş kuasarlara kadar olan gökadalarda gerçekleşir.
Birçok gökadanın M87’ye benzer özellikler taşıdığı ve onların merkezlerinde de süper kütleli dev karadelikler bulunduğu bir gerçektir. Bu gökadaların uzaklıkları yine Hubble Uzay Teleskopu yardımıyla belirlenebilir.
“Ancak Hubble Uzay Teleskopu’nun tümleşik yüksek çözünürlüklü uzay kamerasının göreve başlamaması, bizi Hubble’ın ilettiği eski verilerini incelemeye itiyor” diyor Batcheldor.
Süreç nasıl sürerse sürsün, artık süper kütleli dev karadeliklerin gökadaların merkezlerinde yer aldığı düşünülebilir mi? Bu ilginç soru, gökbilimde bir soru serisinin akıllara gelmesine neden olabilecek kilit sorudur.
Özellikle düşündürücü olan bilgiyi Florida Teknolojisi Uzay Bilimleri’nden Fizikçi Eric Perlman, Andromeda ile Samanyolu’nun üç milyar yıl içinde birleşeceğini hatırlatarak veriyor. “Bu birleşme sonucunda büyük bir olasılıkla M87 gibi dev bir eliptik gökada oluşacak. Her iki gökadanın merkezlerinde bulunan karadelikler birleşerek oluşturdukları süper kütleli dev karadeliğin yeni gökadanın merkezine yerleşmesi ise milyarlarca yıl sürecektir.”
Kaynak: Hubble
Florida Institute of Technology
Not: M87 ve Samanyolu’nun da içinde bulunduğu yerel, Başak Kümesi ile ilgili ayrıntılı bilgiye, Bulutsu.org/Başak Kümesi adresinden ulaşabilirsiniz.
