Gökyüzüne baktığınızda farkında olmadan geçmişe yolculuk yaparsınız. Örneğin Güneş’i ele alalım. Gördüğünüz sekiz dakika önceki Güneş’tir. Gece gökyüzünde parlayan Jüpiter’e baktığınızda yaklaşık yarım saat önceki halini görürsünüz. Ya da gökyüzünün parlak yıldızlarından Vega’ya baktığınızda 25 yıl geçmişe gidersiniz. Komşu gökada Andromeda’nın ışığı ise 2,5 milyon yıl önce yola çıkmıştır. Gökbilimciler çok daha fazla geçmişe gidebilmek için yoğun çaba gösteriyor. İşte onlardan bir grup araştırmacı 13 milyar yıl öncesine kadar gitmeyi başardı.
Yale Üniversitesi ve Kaliforniya-Santa Cruz Üniversitesi’nden bir grup araştırmacı evren şimdiki yaşının sadece % 5’i yaşındayken oluşmuş bir gökadayı görüntüledi. Ekip bu çalışmada Hawaii’deki WM Keck Gözlemevi’nin 10 metrelik teleskopu üzerindeki MOSFIRE aletinden yararlandı. Görüntülenen gökada şimdiye kadar bulunan en uzak ve neredeyse kozmik sınırda yer alan cisim oldu.
EGZ-zs8-1 kod adlı gökada daha önce NASA’nın Hubble ve Spitzer uzay teleskoplarının özel renk sistemlerinde görülmüştü. Gökada erken evrendeki en parlak ve kütleli cisimlerden biridir ve Samanyolu’na göre 80 kat daha hızlı yıldız üretmektedir. Uzaklığı doğru ölçülen ancak bir avuç gökada bulunuyor. Gökadaların bize olan uzaklığını netleştirebilmek için çok güçlü teleskoplara ve aletlere ihtiyaç duyulmaktadır. MOSFIRE aleti de bunlardan biridir.
Erken evrende oluşmuş gökadalar yeniden iyonlaşma adı verilen bir sürecin başlamasına neden olmuştur. Yeni keşfedilen bu gökada da aynı süreç görülmektedir. Ancak bu gökadalar bugün çevremizde gördüğümüz yakın gökadalardan oldukça farklı bir görünümdedir.
Erken dönemde oluşmuş gökadalar çok büyük kütleli yıldızlar oluşturmuş ve kısa sürede bu yıldızların patlamasına sahne olmuşlardır.
2018 yılında göreve başlaması planlanan James Webb Uzay Teleskopu ile çok daha ayrıntılı çalışmalar yapılabilecek. EGS-zs8-1 gibi antik bir gökadanın ışığına bakarak içerdiği gaz daha net anlaşılabilecek. Üstelik James Webb ile birlikte gökadaların uzaklıkları daha hassas ölçülebilecek.
Meraklısına makale linki: P. A. Oesch, P. G. van Dokkum, G. D. Illingworth, R. J. Bouwens, I. Momcheva, B. Holden, G. W. Roberts-Borsani, R. Smit, M. Franx, I. Labbé, V. González, D. Magee. A SPECTROSCOPIC REDSHIFT MEASUREMENT FOR A LUMINOUS LYMAN BREAK GALAXY ATz= 7.730 USING KECK/MOSFIRE. The Astrophysical Journal, 2015; 804 (2): L30 DOI: 10.1088/2041-8205/804/2/L30
