Güneş tek başına olabilir ama gökadamızdaki çoğu yıldız gerçekte çifttirler. Bu yıldızların birbirleri arasındaki uzaklık aralarındaki kütle çekimine bağlıdır.
İkiz yıldızların oluşumu gökbilimin yanıtı bulunamamış sorularından biridir. Onlar iki ayrı buluttan mı yoksa tek bir “yumurtadan” mı oluşur? Ya da önce tek yumurta ikizi şeklinde başlayıp daha sonra iki ayrı buluta mı dönüşürler? Gökbilimciler genellikle ikiz yıldızların iki ayrı buluttan oluştuğuna inanır. Ama bundan sonra gerçekleşen süreç anlaşılamamaktadır.
NASA’nın Spitzer Uzay Teleskopu yeni gözlemlerini çift yıldızların nasıl doğduğu sorusunun yanıtı için yapıyor. Teleskop, kızılötesi görüntüleme yeteneği ile yoğun ve tozlu bulutlardaki yeni doğmuş yıldızları görebiliyor. Bu bulutlar yıldızları içeride besleyen bir rahim zarfı gibidir. Yıldızların merkezine yönelen madde böylece yıldızı da besler görünmektedir.
Spitzer görüntülerinde asimetrik 20 zarf nesnesi açıkça görüntülendi. Gökbilimcilere göre böylesi düzensizlikler çift yıldızları oluşturan sürecin başlangıcıdır.
Michigan Üniversitesi’nden John Tobin “Biz bu yoğun ve birkaç güneş sistemi boyutlarına ulaşan asimetrik madde içinde ön yıldızlar olduğunu gözledik. Bu da yıldızların çevresindeki diskin düzensiz ve büyük bir olasılıkla ikili yıldızı oluşturmak için ayrılma eğiliminde olduğunu gösteriyor.
Tüm yıldızlar ikiz olup olmadığına bakmaksızın gaz ve toz kümelerini çöktürerek oluşur. Kümeler kütle çekim kuvvetinin etkisiyle küçülüp atomların birleşmesini sağlayacak basınca ulaşınca bir enerji patlaması oluştururlar.
Kuramcılar geçmişte düzensiz görünen zarfların ikiz yıldızları oluşturduğunu test etmek için bilgisayar benzetimlerine başvurdular. Kümede yer alan madde yoğunluğu düzenli bir şekilde dışarı yayılmayacak tam tersine iki yıldızın oluşumunu sağlamak için gerekli tohumu sağlayacaktı. Ancak bu senaryo yeterli gözlem yapılmadığından kanıtlanamamıştı.
Tobin ve ekibi işe bu kuramı test ederek başlamadı. Ekip neredeyse tüm zarfların asimetrik olduğunu keşfedene kadar oluşan genç yıldızlardan dışarı akan jetleri ve etkilerini araştırıyorlardı. Bu araştırma ile 20 zarftan 17’sinin küçük yuvarlak küreler şekline büründüğü sonucuna ulaşıldı. Geriye kalan 3 zarfın ise düzensiz, yani tam olarak yuvarlak bir düzende olmadığı görüldü. Zarfların birçoğunun ikiz yıldız barındırdığı sonucuna da bu düzensiz zarfların keşfi neden oldu.
“Biz gerçekten de bu asimetrik zarfların çokluğu karşısında şaşırdık. Biz yıldızların çoğunun çift yıldızlar olduğunu biliyoruz, bunları oluşturan neden de bu asimetrik yapıdan geçiyor” diyor Tobin.
Spitzer Samanyolu’ndaki zayıf kızılötesi ışınım yapan bu yıldızlarla ilgili “yumurtaların” bulunduğu bölgeyi ayrıntılarıyla birlikte görüntülemeyi başardı. Genç yıldızların çevresini saran tozlu zarfların görüntülerini yakalamak Spitzer ile sağlandı.
Tobin: “Bu zarflar soğuk tozun ışıma yaptığı uzun kızılötesi dalga boylarına bakılarak gözlendi. Ancak bu gözlemler Spitzer’in gözlemlerine göre daha düşük çözünürlüktedir” diyor.
Araştırmacılar şimdi de bu zarfları radyo dalga boylu teleskoplar ile izleyerek maddenin yıldızlara düşme hızını belirlemeye çalışıyorlar. Bu çalışma, ikiz yıldızların nasıl doğduğu ve yaşam sürecini nasıl ilerlettikleri açısından önemli bilgiler sağlayabilir.
*: Her bir bölgenin ayrıntılı görüntüsüne ulaşmak için tıklayınız.
Kaynak: Spitzer
