X-ışını astronomisi bu yıl 50. yılını kutluyor. Geçen yarım yüzyılda başta SN 1006 süpernova kalıntısı olmak üzere bir çok kalıntı verilerinde ilerleme sağlandı.
SN 1006 kalıntısı M.S. 1 Mayıs 1006’da kendini gökyüzünde gündüz bile görülecek şekilde, Venüs’ten daha parlak olarak gösterdi. Bu muhteşem olay Çin, Avrupa, Japonya ve Arap astronomları tarafından belgelendi.
Gökbilimciler 1960’lardan itibaren başlayan Uzay Çağı ile birlikte evreni X-ışını gibi farklı dalga boylarında çalışan algılayıcılarla gözlemeye başladı. SN 1006, X-ışınları kaynakları tarafından tespit edilen küçük kalıntılardan biriydi.
NASA’nın Chandra X-ışını Gözlemevi SN 1006 kalıntısının yeni zarif bir görüntüsünü elde etti. Chandra, geriye beyaz cüce yıldızın kaldığı muazzam patlamanın ardından uzaya yayılan kozmik balonun tüm bağlantı noktalarını gösterdi. Bu yeni görüntü düşük (kırmızı), orta (yeşil) ve yüksek (mavi) enerjili X-ışınlarıyla alınan verilerin birleştirilmesiyle oluşturuldu.
Chandra görüntüsü Tip Ia süpernovası SN 1006’nın yapısı hakkında önemli bilgiler sunar. Bu sınıftaki süpernovalar bir beyaz cücenin arkadaşı yıldızdan madde çalması ya da iki beyaz cücenin birleşerek patlaması sonucunda oluşur. Gökbilimciler için bu tip süpernovalar ayrıca evrenin genişlemesi gözlemlerinde uzaklık ölçümleri için kullanılır.
Yeni SN 1006 görüntüsü Tip Ia süpernovasının oluştuğu sırada uzaya atılan maddenin ayrıntılı bir haritasını da gösterir. Enkaz alanındaki silisyum, oksijen ve magnezyum gibi maddelerin bulunduğu katmanların izi, yıldızın patlamasıyla ilgili kuramsal modelleri sınamaktadır.
Bilimciler ayrıca malzemenin patlama ile ne kadar hızla hareket ettiğini belirlemeye çalışıyor. Malzeme saatte 11 milyon km ile 17 milyon km arasında değişen hızlarla hareket etmektedir. SN 1006 Dünya’dan 7000 ışık yılı uzaklıkta bulunmaktadır. Yukarıdaki görüntü Chandra teleskopunun 8 günlük gözlemi sonucunda elde edildi.
