Gökbilimciler, ALMA* olarak bilinen gözlem aracını kullanarak TW Hydrae adlı genç yıldızın yakınında büyümekte olan bir gezegen olduğunu belirledi. Yıldızın çevresindeki toz ve gaz taneciklerinin dağılımına göre bebek gezegenin Uranüs ile Neptün arası büyüklüğünde bir buz devi olduğu düşünülüyor. Bu keşif gezegenlerin kökenlerini anlamaya yönelik önemli bir adımdır.
Gezegen keşifleri son yirmi yıl içinde hızlandı ve şimdi bu gezegenler artık çeşitli sınıflarda incelenmeye başlandı. Buna karşılık neden bu kadar gezegen sınıfı olduğu belirsizliğini koruyor. Özellikle de Neptün ve Uranüs büyüklüğündeki dev buz gezegenlerin varlığı tartışma konusudur.
Japonya’daki Ibaraki Üniversitesinden Takashi Tsukagoshi liderliğindeki ekip gezegen oluşumları araştırması için TW Hydrae adlı genç yıldızı gözlemek istedi. Dünya’ya en yakın genç yıldızlardan biri olan TW Hydrae sadece on milyon yıl yaşındadır. Yakınlığı, görece dönme ekseninin bize dönük olması nedeniyle net gözlenebilmesi ve gelişmekte olan gezegen sistemi olması nedenleriyle TW Hydrae gezegen oluşumlarını incelemek için gözlenecek en uygun hedeflerdendir.
Son gözlemler TW Hydrae’yi saran ince ve küçük toz tanecikleri diski olduğunu gösterdi. Bu disk gezegen oluşumunu sağlayan bölgedir. Son ALMA gözlemleri diskin içinde yer yer boşluklar olduğunu göstermişti. Boşluklar gezegen oluşumunun gerçekleştiğinin kanıtıdır.
Ekip ALMA ile iki radyo frekansında diski izledi. Farklı frekanslara ait radyo dalgalarının yoğunluğu toz taneciklerinin büyüklüğünü gösterir. Bu nedenle araştırmacılar taneciklerin büyüklüğünü tahmin edebildiler. Mikrometre ya da daha küçük boyutlardaki tanecikler 22 astronomik birim** yarıçaplı alana yayılmış görünüyor.
Toz diskinin içinde neden yer yer boşluklar bulunuyor? Kuramsal çalışmalar diskteki bu boşluklarda gezegenlerin oluştuğunu öne sürmektedir. Büyüyen yapılar yakınındaki gaz ve toz parçacıkları kütle çekim kuvveti nedeniyle kendine doğru çekip ya da hıza bağlı olarak onları kendinden uzaklaştırarak çevresinde alan oluşturur. Gözlemlerde bu tezi doğrulamaktadır.
Araştırmacılar 22 astronomik birim genişliğindeki alanda yer alan görünmeyen gezegenin kütlesini hesapladı ve muhtemelen Neptün’den biraz büyük bir buz devi olduğu sonucuna ulaştılar.
Çalışma derinleşerek devam edecek görünüyor. Sonraki amaç alınan radyo dalgalarındaki kutuplanma miktarını ölçmek. Bu ölçüm taneciklerin büyüklüğü hakkında net bilgi verecek. Ayrıca diskteki ana gazı belirleyerek gezegenin kütlesini daha doğru hesaplamak da diğer hedefler arasında.
Notlar
*ALMA: Atacama Büyük Milimetre/milimetre altı Dizisi.
**Astronomik birim: Dünya-Güneş arası 150 milyon kilometrelik uzunluk 1 astronomik birim olarak tanımlanmıştır.
Kaynak: ALMA
“Büyüyen yapılar yakınındaki gaz ve toz parçacıkları iterek kendine alan oluşturur.”
Bu ne saçma bir laf böyle?
Tam tersine; Büyüyen bu yapı, çevresindekileri bir süpürge gibi emerek(yerçekimi) etrafını ve geçtiği yolu temizliyor, iterek değil.
Aslında “saçma” değil de “eksik” olmuş. Kütle yakınındaki tanecikleri kendine çekerken bir kısmını da iter olacaktı. Düzelttim.