Gökbilimciler ilk kez bir ötegezegenin atmosferinde kuvvetli bir fırtına olduğunu gözlediler. Çok sıcak bir gezegen olan HD 209458b’nin atmosferindeki karbonmonoksit gazının gündüzden geceye yani sıcak bölgeden, soğuk bölgeye doğru aktığı belirlendi. Gözlemlerle ayrıca gezegenin yörünge hızı ölçülerek gezegenin kütlesi de netleştirildi. Gezegende daha önce organik molekül olduğu belirlenmişti.
Keşif ekibinden Ignas Snellen: “HD 209458b kesinlikle yaşam için elverişli bir gezegen değil. Gezegende, hızı saatte 5000 ile 10000 km arasında değişen rüzgar nedeniyle zehirli karbonmonoksit gazı yüksek hızda hareket ediyor” diyor.
Jüpiter’in yaklaşık % 60’sı kadar kütlesi olan gezegen, 150 ışık yılı uzaklıktaki Kanatlı At (Pegasus) takımyıldızında güneş benzeri bir yıldızın çevresinde dolanıyor. Gezegen yıldızından, Dünya-Güneş uzaklığının 20’de 1’i kadar uzaklıkta yer alıyor. Yıldıza bu kadar yakın olan gezegenin sıcaklığı ise 1000 C derece dolayında. Gezegen yıldızına çok yakın olduğundan kilitlenmiş bir durumda dolanıyor. Bu nedenle gezegenin bir yüzü sürekli gündüz ve çok sıcak, diğer yüzü sürekli gece ve çok sıcak. Ekip üyesi Simon Albrecht: “Dünyada büyük sıcaklık farklarından aşırı sert esen rüzgarlar oluşturduğunu biliyoruz. HD 209458b’deki durum da bundan farklı değil” diyor.
HD 209458b Geçiş yöntemiyle ilk bulunan gezegendir. Gezegenin yörünge dolanımı 3.5 gün sürüyor ve yıldızının önünden geçerken yıldızın ışığını 3 saat boyunca azaltıyor. Gezegenin atmosferinin incelenmesi böyle bir geçiş sırasında gerçekleştirildi. Gökbilimciler bunun dışında bir de gezegenin hızını ölçmeyi başardı. Gezegen hızlarının ölçülmesi kütlesinin belirlenmesi için önemlidir. Genellikle gezegenlerin kütle ölçümleri yıldızın sallanmasından tespit edilir ki bu da Doppler etkisi olarak bilinir.
Gökbilimciler bunun dışında gezegenin atmosferindeki karbon miktarını da belirlediler. Snellen: “Gerçekten de HD 209458b Satürn ve Jüpiter gibi bir karbon zengini gezegen. Gelecekte gökbilimciler dünya benzeri gezegen avında buldukları gezegenlerin atmosferlerini benzer veya daha güçlü yöntemlerle tespit edebilecekler” diyor.
Kaynak: ESO
