Bir Yıldız İçin Güzel Son

Güneş gibi yıldızların sonu son derece fotojenik olabilir. Buna iyi bir örnek 4200 ışık yılı uzaklıktaki NGC 2392’dir. NGC 2392 ya da “Eskimo Bulutsusu” adıyla bilinen cisme gökbilimciler gezegenimsi bulutsu demektedir. Gezegenimsi bulutsuların aslında gezegenlerle bir ilgisi yoktur. Bu ad, geçmiş zamanlarda küçük teleskoplarla gökyüzünü izleyen gökbilimciler tarafından konuldu. Çünkü gezegenimsi bulutsuları disk şeklinde görüyorlardı.

eskimo bulutsusu
Hubble ve Chandra teleskoplarıyla gözlenen Eskimo Bulutsusu. (X-ray: NASA/CXC/IAA-CSIC/N. Ruiz et al; Optical: NASA/STScI)

Güneşimiz yaklaşık beş milyar yıl içinde özündeki hidrojeni bitireceğinden sonu gezegenimsi bulutsu olacaktır. Özündeki hidrojenini bitiren yıldız normal boyutunun yüzlerce katına çıkarak şişip soğuyacak. Sonunda yıldızın dış katmanları sıcak çekirdeği kalacak şekilde saatte 50.000 kilometre hızla ilerleyen rüzgârlar oluşturur. 50.000 derece sıcaklığındaki yüzeyden saatte 6 milyon kilometre hızla ilerleyen rüzgârlar dış katmanlardan uzaya malzeme taşır. Yavaş ve hızlı rüzgârın etkileşimi nedeniyle gelen ışıma gezegenimsi bulutsunun karmaşık ve ipliksi yapısını oluşturur. Sonuç yıldızın çökerek beyaz cüceye dönüşmesi olacaktır.

Günümüzde gökbilimciler uzay teleskoplarını kullanarak atalarının hayal ettiği NGC 2392 gibi gezegenimsi bulutsularını izlemeleri mümkün. NGC 2392’nin bu birleşik görüntüsü Chandra X-Işını Gözlemevi bulutsunun merkezine yakın bölgeden gelen milyon derecelik gazın konumunu gösteriyor. Yıldızın dış katmanlarından süzülen kırmızı, mavi ve yeşil renkli gazı ise görünür ışık altında çalışan Hubble Uzay Teleskopu elde etti. Merkezdeki yıldızdan gelen hızlı rüzgâr ve ışıma yine yıldızın attığı gaz ve soğutucu toz kabukları ile etkileşerek kuyrukluyıldızlar gibi ipliksilerin oluşmasına neden olur.

NGC 2392 gözlemleri merkezinde sıcak gazın görüldüğü üç gezegenimsi bulutsu çalışmasının bir parçasıdır. Chandra verileri NGC 2392’nin diğer ikisine göre daha yüksek düzeyde X-ışını yaydığını gösterdi. Araştırmacılara göre bunun nedeni sıcak yıldızın görünmeyen bir eşinin olmasıdır. Yüksek X-ışını emisyonu ancak çift yıldız bilgisiyle açıklanabilir. Diğer iki örnekte -NGC 6826 ve IC 418- gözlenen X-ışını emisyonu ise merkezdeki yıldızdan gelen rüzgârlar nedeniyle oluşur. NGC 6826’nın birleşik görüntüsü 2012 yılında kullanıma açılan gezegen bulutsuları galerisinden elde edilmiştir.

NASA/Chandra

Önerilir...

Düşünceniz

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.