Bol yıldızlı (starburst) sarmal gökada NGC-1313’ün kollarındaki gaz bulutlarından yayılan ışıma İkizler (Gemini) Gözlemevi ile görüntülendi. Bu rengarenk görünen bulutlar aslında yeni yıldızları doğuran bir fabrikadır. Renk yelpazesinin nedeni ise gaz bulutunun arkasındaki yıldızlardan yayılan ışığın bu bulutlardan yayılmasıdır.
Yaklaşık 15 milyon ışık yılı* uzaklıkta bulunan NGC-1313, bu uzaklığıyla Samanyolu’na yakın gökadalardan biridir. Genellikle bol yıldızlı gökadalar, yakınlarındaki başka gökadalarla etkileşerek yıldız doğum etkilerini arttıran başlangıç sürecini tetiklerler. Ancak NGC-1313 bu tür bir gökada değildir, böyle bir süreçten etkilenmesi için gerekli bir gökada yakınında yoktur.
Gökadadaki aktif yıldız oluşum hızını ölçmek için yapılan radyo çalışmalarıyla yıldız oluşumunu sağlayan süper balonun genişleyerek gazı dağılımına neden olduğu görüldü. İkizler Gözlemevi’nden Avustralyalı Stuart Ryder: “Böylesi bir etkileme ancak bin kadar süpernovanın birkaç milyon yıl önce oluşturacağı dalgalanmaların eşliğinde gerçekleşebilir” diyor.
Gökbilimciler ayrıca gökadanın çevresinde dolanan gaz bulutunun merkeze doğru düşerek bol yıldızlı gökada oluşumuna neden olabileceğini de belirtiyor. Bu alt kısım gökbilimcilerin kafasını karıştıran sorularla dolu.
Tüm sırlarına karşılık NGC-1313’e öylesine bir bakışta kıvrılmış, asimetrik halde bulunan sarmal kollarla merkezi çubuk yapısı görünmektedir. Her iki kolun dışarıya yönelen uzantıları üzerinde yıldız oluşumlarının daha şiddetli gerçekleştiği, özellikle görüntünün sol kısmında daha yoğun olduğu gözleniyor. Böylesi bölgeler süper balonun hareketinden etkilenmeyen sağ kısımda da görünüyor. Gökadanın özellikle dış bölgelerinde bir karmaşa olduğu açıktır. Bu kaos ortamına karşılık NGC-1313’ü düzenli olarak döndüren disk, bize göre 48 derecelik açı yapmaktadır.
Gökada ayrıca çok parlak X-ışını kaynaklarından bazılarına da sahiptir. Bu çok parlak X-ışını kaynaklarının ikili yıldız sistemlerinin ölümüyle oluşan orta kütleli karadeliklerden geldiği düşünülüyor. Bunlardan biri de NGC-1313 X-2 olarak bilinen ve birkaç yüz güneş kütleli büyük bir karadeliktir. Bu karadelik en fazla 12-15 güneş kütleli ana kol evresindeki bir yıldızdan madde çekmektedir. Başka bir karadelik olan NGC-1313 X-1 ise diğerine göre iki kat daha fazla kütleli olabilir. Son X-ışını kaynağı süpernova 1978K şok dalgaları üretmektedir.
Yeni Gemini görüntüsü, üç dar band filtrelerle, iyonlaştırılmış hidrojenin özelliklerini gösteren kırmızı filtre, helyumu gösteren mavi filtre ve oksijeni gösteren yeşil filtreyle elde edilmiştir. Bu renkler sıcak gazın parlak bir şekilde ışıldadığı ve binlerce ışık yılını kaplayan bulutların oluşturduğu yıldız oluşturma bölgelerini meydana getirir. Gökada’nın genişliği Samanyolu’nun yarısı kadar, yani 50 000 ışık yılıdır. Gökada güney yarıküredeki sönük, Ağcık (Reticulum) takımyıldızında yer almaktadır.
Kaynak: Astronomy
* Işık yılı: Işığın bir yılda aldığı yol. Işık 1 saniyede 300 000 km yol alır.
