ESA’nın Herschel Uzay Gözlemevi, Dünya’ya en yakın kırmızı dev yıldız olan Betelgeuse’un yeni ortaya çıkan yaylarını gördü. Yıldızı çevreleyen ve yay şeklinde genişleyen toz ve gazlı yapılar 5000 yıl sonra önündeki ‘toz duvarıyla’ çarpışabilir.
Betelgeuse Avcı takımyıldızının omuzunda bulunur. Kuzey yarıkürede kış mevsiminde görülen Avcı’nın omuzunu oluşturan üçlü yıldızdan biri olan, turuncu-kırmızı renkte parlayan Betelgeuse çıplak gözle bile farkedilecek kadar parlaktır.
Etkili bir görüntüye sahip Betelgeuse, yaklaşık 1000 Güneş çapında ve 100.000 Güneş parlaklığındadır. Dev kırmızı yıldız muhtemelen muhteşem bir süpernova patlaması ile dış katmanlarını uzaya savuracaktır. Yıldız şu an ölü dış katmanlarını uzay boşluğuna bırakmaktadır.
Herschel’in yeni kızılötesi görüntüleri yıldız rüzgarlarının etkisiyle salınan gazın saniyede 30 km’lik hızla itilerek bir yay şoku oluşturduğunu gösteriyor.
Yıldızın hareket yönü düşünülürse tozlu yaylar üzerinde görülen boşluklar yıldızın geçmişinde yaşadığı bir dizi kütle kaybını işaret ediyor.
Yıldızı saran iç zarf belirgin bir asimetriyi gösteriyor. Yıldızın dış atmosferindeki büyük tozlu topluluklar, geçmişte farklı aşamalardan geçen toz kalıntısını ortaya koyuyor.
Bu ilginç yapı daha uzak yıldızlarda da görrülmektedir. Önceki bazı kuramlara göre bu asimetrik görüntünün nedeni, yıldızdan püskürtülen malzemenin gökadanın manyetik alanı ya da yakınındaki bir yıldızlararası buluttan etkilendiğini gösteriyor. Bu bulutu ise Betelgeuse aydınlatıyor.
Yayların hareketlerine göre Betelgeuse’u saran dış toz halkası ile onun karşısındaki tozlu duvar en erken 5000, en geç 12.500 yıl sonra çarpışacak.
ESA-Space Science
