İki yıldız oluşumuna sahne olan bir gaz diskinin yakınından başka bir yıldızın geçtiği keşfedildi. Evren de ender rastlanan olaylar arasında sayılan bu geçiş sırasında gaz diskinden malzeme kopup kaotik bir durumun yaşanmasına neden olmuş. Söz konusu geçiş Z Canis Majoris (Z CMa) yıldız sisteminde gerçekleşti.
Bu tür yakın geçiş olayları daha önce yıldız oluşumunu gösteren bilgisayar benzetimlerinde izlense de şimdiye kadar az sayıda ikna edici gözlem yapılmıştı. Bu nedenle bu tür olaylar büyük ölçüde teorik olarak kaldı.
Kanada’daki Victoria Üniversitesinden Ruobing Dong: “Bu tür yakın geçiş olaylarını hızlı gerçekleştiği için gözlemek zordur. ALMA ve VLA ile yaptığımız gözlemlerde yakaladığımız olay bir ağacın yaprağına çarpan yıldırımı yakalamak gibidir. Bu keşif daha önce bilgisayar benzetimlerinde gördüğümüz geçişlerin gerçekte de olduğunu gösteriyor. Önceki çalışmalarda benzer olaylar görülmüştü ancak Z CMa’daki gibi kapsamlı kanıtlar elde edilememişti” diyor.
Z CMa’daki gibi disk içindeki bozulmalar veya dağılmalar tipik bir davetsiz misafirden değil birlikte büyüyen kardeş yıldızlardan kaynaklanmaktadır. Çalışma ekibi üyesi Tayvan’daki Sinica Akademisi Astonomi ve Astrofizik Enstitüsünden Hau-Yu Baobab Liu: “Çoğu zaman yıldızlar tek başlarına oluşmaz. İkiz, üçüz hatta dördüz şeklinde de doğabilirler ve bu durumda birbirlerine oldukça yakın olabilirler. Bu anlarda gezegen oluşturan bazı maddeler yıldızlara düşer” diyor.
Fransa’daki Grenoble Alpleri Üniversitesinden asrofizikçi ve Marie Curie üyesi Nicolás Cuello, Z CMa’da tanımlamanın ve akış morfolojisinin ve yapısının tam anlaşılmasını sağlayan verilere ulaşıldığını belirtiyor. “Bir yıldız böylesi bir alanın yakınından geçtiğinde diskin morfolojisinde (sarmallık, eğrilik, gölgeler vb) parmak izi kabul edilen değişiklere neden olur. Z CMa diskine dikkatli şekilde baktığımızda birkaç geçiş parmak izinin varlığını belirledik” diyor.
Bu parmak izleri bilim insanlarının yalnızca davetsiz misafiri tanımlamalarını sağlamadı, aynı zamanda oluşan etkileşimlerin Z CMa’nın geleceği ve sistemde doğmakta olan bebek gezegenler için ne anlama geldiğini de tartışmalarına yol açtı ki bu süreç şimdiye kadar çözülememiş bir sırdı.
“Bu araştırmayla artık bildiğimiz şey, doğada geçiş olaylarının meydana geldiği ve bunların bebek yıldızları çevreleyen gezegenlerin doğum beşiği olan gazlı dairesel diskler üzerinde büyük etkileri olduğudur. Geçiş sırasında Z CMa çevresindeki uzun ipliksilerin yapısında gördüğümüz gibi oluşan yıldızların çevresini saran diskin şeklini önemli ölçüde bozabilir” diyor Cuello.
“Bu düzensizlikler yalnızca gaz akışlarına neden olmaz, aynı zamanda Z CMa gibi ilgili yıldızların termal geçmişini de etkileyebilir. Bu olay madde birikmesi nedeniyle patlamalar gibi şiddetli olaylara yol açabilir ve ayrıca oluşan yıldız sisteminin gelişimini henüz gözlemediğimiz ve tanımlamadığımız şekillerde etkileyebilir.”
Dong, gökadadaki genç yıldız sistemlerinin evrimini ve büyümesini incelemenin Güneş Sisteminin kökeninin de anlaşılmasına yardımcı olacağını belirtiyor. “Yeni oluşan bir yıldız sisteminde gerçekleşen olayları izlemek bize ‘Aha’! Bu bizim Güneş Sisteminin uzun zaman önce başına gelmiş olabilir. Şu anda VLA ve ALMA bize bu gizemi çözecek ilk kanıtı verdi ve bu teknolojilerin gelecek nesilleri evrende şimdilik sadece hayalini kurduğumuz pencereleri açacak.”
