Ay’da Buz Arayışının Yeni Modelleri
Bilim insanları ve uzay araştırmacıları Ay’da nerede ve ne kadar buz olduğunu belirlemek için uğraş veriyorlar. Su buzu, gelecekte kurulacak bir Ay üssünde önemli bir kaynak olacaktır. İnsanların ihtiyaçları ve roket yakıtının temel bileşenleri olan hidrojen ve oksijeni üretmek başta olmak üzere çeşitli amaçlar için su gereklidir. Hawai Üniversitesi Mānoa araştırmacıları, Ay’da buz bulmak için iki yenilikçi yaklaşım kullanıyor.
Su buzu daha önce, Hawai Jeofizik ve Planetoloji Enstitüsünden (HIGP) Shuai Li tarafından Ay’ın kuzey ve güney kutuplarının güneş ışığı görmeyen bölgelerinde tespit edilmişti. Li’nin laboratuvarında gezegen bilimleri yüksek lisans öğrencisi olan Jordan Ando ile gerçekleştirilen yeni bir çalışma, Kore Uzay Araştırma Enstitüsünün geliştirdiği Kore Ay Yol Bulucu Yörünge Aracındaki (Korea Lunar Pathfinder Orbiter) “ShadowCam” (Gölge kamera) adlı kamera ile alınan görüntüleri inceledi.
Ay’ın kutup bölgelerindeki kraterler doğrudan güneş ışığı almazlar, ancak bir kraterin bir tarafından yansıyan güneş ışığı dolaylı olarak diğer tarafı aydınlatabilir. Ay’ın ışığın ulaşmadığı bölgelerine bakmak için özel olarak tasarlanan ShadowCam, Ay yüzeyinden yansıyan ışığa karşı son derece hassastır.
Ando: ”Buz çok parlak olduğundan kayalardan daha fazla ışık yansıtır,” dedi. “Bu hassas kameradan gelen yüksek kaliteli görüntüleri analiz ederek karanlıkta olan alanlara yakından baktık ve bu bölgelerdeki su buzunun bir şekilde parlamasına yol açıp açmadığını araştırdık.”
Karanlık bölgelerdeki buz, yüzeyi önemli ölçüde aydınlatmasa da, ekibin ShadowCam görüntülerinin analizi, Ay yüzeyinde olabilecek buz miktarını tahmin etmeye yardımcı oluyor. Li’nin önceki yöntemi, Ay yüzeyinin yüzde 5 ila 30’unun su buzu içerdiğini öne sürüyordu. Shadow Cam görüntülerinin analizi aralığı daraltıyor; su buzunun Ay yüzeyinin yüzde 20’sinden daha azında bulunduğunu gösteriyor.
Diğer yöntem ise yüksek enerjili kozmik ışınlara dayanıyor. Ay yüzeyindeki buzla ilgili bu araştırmalara ek olarak, HIGP ve Fizik ve Astronomi Bölümünden bir başka UH Mānoa araştırmacı grubu yakın zamanda Geophysical Research Letters dergisinde Ay’ın kutuplarındaki gömülü buz birikintilerini tespit etmek için yenilikçi bir yaklaşımı açıklayan bir çalışma yayınladı.
Çalışmanın baş yazarı Emily S. Costello: “Son çalışmamızla, doğal kozmik ışınları kullanarak Ay’daki gömülü su buzunu tespit etmek için yeni bir tekniğin mümkün olduğunu gösterdik” diyor. “Bu çok yüksek enerjili kozmik ışınlar Ay yüzeyine çarpıyor ve alttaki katmanlara kadar ulaşıyor. Işınlar gömülü buz ve kaya katmanlarından yansıyarak radar dalgaları yayıyor ve bunları yüzeyin altında ne olduğunu görmek için kullanabiliyoruz.”
Ekip, radar dalgalarının Ay toprağı içerisindeki hareketini ve gömülü buz tabakaları hakkında bilgiyi ortaya çıkaran gelişmiş bir bilgisayar benzetimi kullandı.
HIGP ve Fizik Bölümü araştırmacılarından oluşan bir ekip, Ay’daki bu sinyalleri izlemek üzere özel olarak ayarlanmış bir radar cihazı oluşturmak için çalışıyor ve 2026’nın başlarında tüm sistemi test etmeyi umuyor. Bunu Ay’a gönderip, gömülü büyük su buzu depolarını tespit etmek istiyorlar.
Costello: “Hawaii, giderek daha fazla uzay keşfi ve özellikle Ay keşfi için bir merkez haline geliyor,” dedi. “UH Mānoa bilim insanları tarafından yönetilen bu projeler, Hawaii’deki öğrenciler ve profesyoneller için gelişmekte olan uzay endüstrisine liderlik etme ve katılma konusunda umut veren fırsatlar sunuyor.”
