2009 yılında göreve başlayan Kepler teleskopu ötegezegen keşfi için özel üretilmiş gözlem aracıdır. Teleskop ilk görev alanı Kuğu ile Lir takımyıldızları arasındaki Güneş benzeri 100 bin dolayındaki yıldızı izlemek için görevlendirilmişti. Görevi 2013 yılında manevra yeteneğini kaybetmesi sonrasında bitmişti. Bu sırada 4000 dolayında gezegen ve aday gezegen belirledi. Ancak gökbilimciler teleskopu kullanmayı K2 adlı ikinci proje ile sürdürdüler. Teleskop nereye bakıyorsa oradan veri almayı sürdürüyorlar. İşte bu yeni görevin sonuçlarından biri yayınlandı. Buna göre yaklaşık 100 yeni gezegen keşfedildi.
Danimarka’daki Technical Üniversitesine bağlı National Space Enstitüsünden Andrew Mayo: “149’u onaylanmış 275 gezegen adayını analiz etmeyi başardık. Adaylardan 95 tanesinin gezegen olduğunu gösterdik. Araştırma 2014’den bu yana devam eden K2 verileriyle gerçekleşti” diyor.
Kepler teleskopu geçiş yöntemiyle keşif yapmaktadır. Bu yöntemde önünden bir gezegen geçen yıldızın ışığında küçük bir azalma gözlenir. Bu azalmanın miktarı, süresi gibi değerler gezegenin keşfini sağlamakla kalmaz onun kütlesi, hacmi, yoğunluğu gibi özelliklerini verir. Ancak tek bir veri yeterli değildir. Bu nedenle bu yöntemle en az üç gözlem ya da başka bir yöntemle de gezegenin onay görmesi gereklidir.
Ötegezegen alanı diğer alanlara göre yeni sayılır. İlk ötegezegen 1995’de keşfedildi. Günümüzde Dünya boyutlarından Jüpiter gibi gaz devlerine kadar büyüklüğe sahip toplam 3600’den fazla gezegen keşfedildi.
Alınan bir sinyalin gezegene ait olduğunu anlamak zordur. Mayo ve ekibi ellerindeki verilerin gezegenden mi yoksa başka bir kaynaktan mı olduğunu anlamak için yüzlerce sinyali incelediler.
“Bazı sinyaller çoklu yıldız sistemlerinden ya da gürültüden kaynaklanır. Buna rağmen Dünya ile Jüpiter aralığında kütleye sahip gezegenleri keşfetmeyi başardık” diyor Mayo.
Keşfedilen gezegenlerin birçoğu parlak bir yıldızın çevresinde dönmektedir.
“Kepler ya da K2 ile keşfedilmiş aday bir gezegen çok parlak bir yıldız olan HD 212657 çevresinde 10 günlük dönemle dolanıyordu. Bunun varlığını onayladık. Bu türden yıldızların çevresinde dolanan gezegen keşifleri oldukça önemlidir. Çünkü bizlere önemli bilgiler verirler.”
Ötegezegen alanı astronominin en heyecanlı ve hareketli alanıdır. Daha fazla gezegen keşfi uzayın ve gezegenlerin doğasının anlaşılmasına yardımcı olmaktadır. “Böylece Güneş Sistemimizin bu doğanın içindeki yeri daha iyi anlaşılabilir.”
Kepler teleskopunun ilk ve sonraki K2 göreviyle 5100’den fazla ötegezegen adayı keşfedildi. Bunlardan aday olanlarının onaylanması için James Webb teleskopu gibi gelişmiş teknolojik araçlar gerekiyor. Böylece çok önemli ama hızlı adımlar atılabilecektir.
Görsel telif hakkı: ESA/Hubble/ESO/M.Kornmesser
Makale adresi: Andrew W. Mayo et al. 275 candidates and 149 validated planets orbiting bright stars in K2 campaigns 0-10. Astronomical Journal, 2018 DOI: 10.3847/1538-3881/aaadff
