Suyu her yerde bulabilir miyiz? Caltech bilim insanları şimdiye kadar keşfedilen en uzak ve en büyük su kütlesini keşfetti. Araştırmacılar 12 milyar ışık yılı uzaklıktaki bir kuasarı gözlerken onu çevreleyen en az 100 000 güneş kütleli su kütlesini keşfettiler. Bulunan su buharı dünyadaki tüm okyanus ve denizlerde bulunan suyun 140 trilyon katı.
Avrupalı gökbilimcilerden oluşan bir ekip ESO’ya ait Çok Büyük Teleskopu ve diğer teleskopları şimdiye kadar bulunmuş olan en uzak yıldızımsı gök cismini (kuasar) keşfetmek ve incelemek için kullandılar. Erken evrende oluşmuş ve iki milyar güneş kütleli karadeliği olan nesne en parlak nesneler arasında sayılıyor.
İki yıl önce Galaxy Zoo projesindeki yüzlerce gökada görüntüsünü sıralamaya çalışan Hollandalı bir öğretmen ve amatör gökbilimci Hanny Van Arkel tuhaf bir nesne keşfetmişti. İki yıl sonra Yale Üniversitesi araştırmacıları bu tür tuhaf nesnelerin karadeliklerin yaşam döngüsü hakkında ipuçları içerdiğini görünce şaşkınlıklarını gizleyemediler.
Gökbilimciler erken evrende ısınma olduğuna ilişkin kanıtlar elde etti. Buna göre gökadalar arasındaki sıcaklığı ölçen bilim insanları evrenin şimdiki yaşının onda biri ile dörtte biri zaman aralığında sıcaklığının arttığını belirledi. Bu kozmik iklim değişikliğinin nedeninin bu dönemdeki genç ve aktif gökadalardaki enerji üretimine bağlanıyor.
Evren 11 milyar yıl önce Dünya’nın yaşamaya başladığı küresel ısınmanın benzerini yaşadı. Sonuçta obur karadeliklerin şiddetli patlamalar ile yaydığı ışınımlar 500 milyon yıl boyunca bazı cüce gökadaların büyümesine engel oldu. Bu bilgiye Hubble Uzay Teleskopu’nun yeni teknoloji ürünleri yardımıyla ulaşıldı.
Gökbilimciler 11 000 000 000 (11 milyar) ışık yılı uzaklıktaki erken evrenin bazı gökadalarını görüntülemeyi başardılar. Bu ilginç gelişme Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) Herschel Uzay Gözlemevi’nde bulunan Herschel Tayfsal ve Fotometrik Görüntüleme Alıcı aletinin yardımıyla gerçekleşti.
Karadeliklerin küçük bir bölümü neden yüksek miktarlarda enerji yayar? Gökbilimciler bu sorunun yanıtı için NASA’nın Swift uydusundan aldıkları verileri değerlendiriyor.
Bu sorunun kaynağı ise süper kütleli karadeliklerin yalnızca yüzde biri. Elde edilen veriler bu yüksek enerjiyi birleşen gökadaların yeni karadeliklerinin oluşturduğunu gösteriyor.
Geçmişe bakmak. Belki de zamanda yolculuk budur. Kuasarların ve uzak gökadaların merkezlerindeki karadeliklerin aktif ve çok güçlü oldukları belirlendi. Bu karadelikler 100 milyon ile 10 milyar güneş kütleli olup çevrelerinde yoğun olarak gaz ve toz bulutu dolanmaktadır.
4.6 milyar ışık yılı uzaklıkta Başak (Virgo) Takımyıldızı içinde iki kuasar birleşiyor. Kuasarlar birbirinden sadece 70 bin ışık yılı uzaklıkta bulunuyor. Yandaki görüntü aslında iki farklı teleskopla alınmış görüntülerin birleştirilmesiyle elde edildi: Chandra ve Magellan.
Gökbilimciler Kuğu X-3’den yayılan yüksek enerjili gama ışınının ikili bir sistem tarafından oluştuğunu gösterdi. Sistemin üyelerinden biri olan büyük yıldız, yakınındaki bir nesnenin–nötron yıldızı veya karadelikde olabilir- etkisinden dolayı uzaya ışık hızının yarısı hızda radyo dalgası yayıyor.
Gökbilimciler bu tür nesneleri mikro kuasar olarak adlandırır. Bu tür nesneler merkezlerinde süper kütleli karadelik olan uzak gökadaların ve blazarların küçük bir kopyaları gibi çok güçlü radyo dalgalarını yüksek hızda yayınlarlar.
