Şekildeki çarpma kraterleri oluşum sırasında büyük bir olasılıkla yüzeye buz parçacıkları saçmıştır.
‘İkiz’ kraterler Mars’ın Thaumasia Planum bölgesindeki Güneş Sistemi’nin en büyük kanyonu olan Valles Marineris’in güneyinde yer almaktadır. Kraterler aynı zamanda yüzey altındaki su hakkında da bilgi vermektedir.
Görüntüde aslında kuzeydeki (sağ) büyük krater 2012 yılında Arima Krateri olarak adlandırılmıştır. Güneydeki (sol) kratere ise henüz bir adlandırma yapılmamıştır. Her iki krater 50 km genişliğinde olup karmaşık iç özelliklere sahiptir. Güneydeki kraterin ayrıntılı bir görüntüsü verilmiştir.
Düz yüzeyde gerçekleşen çarpma sonucunda oluşan kraterde birden fazla çökme oluşmuştur. Bu Arima kraterinde daha net bir şekilde görülmektedir.
Mars’ta yaygın birşekilde gözlenen bu tip kraterlere Güneş Sistemi’nde dev gezegenlerin buz uydularında da rastlanır. Bunlar nasıl oluşmuş olabilir?
Bir asteroit bir kayalık gezegenin yüzeyine çarptığında, çarptığı bölgedeki toprağı sıkıştırır. Çarpmanın etkisiyle sıkışan yüzeyde şiddetli bir patlama görülür.
Çarpmanın etkisi düşük ise ortaya çıkan krater çanak şeklindedir. Daha şiddetli olaylar ise büyük krateri oluşturup bunun etrafını saran yüksek duvarlarla, merkezi tepeler veya derin çukurlarla daha karmaşık şekle bürünür.
Çarpmanın etkisiyle yüzeydeki kayanın ve krater altındaki buzun erimesi sonucunda çatlaklar boyunca akması merkezi çukuru oluşturduğu düşünülüyor.
Bir başka kurama göreyse çok hızlı gerçekleşen darbenin etkisiyle oluşan basınç yeraltındaki buzun yüzeye fırlamasına neden olmuştur. Sonuçta yüzey toprağı bir enkaz ile çevrili derin bir çukura dönüşür. Çukuru oluşturan darbe enerjisi ana kraterin merkezindedir.
Görüntüdeki büyük kraterler benzer çaplı olmalarına karşılık topografik haritada görüldüğü gibi merkezi çukurların boyutu ve derinlikleri oldukça farklıdır. Arima krateri güneydeki diğer kraterle karşılaştırıldığında belki de daha fazla yer altı buzunu açığa çıkarmış daha şiddetli bir darbenin etkisiyle oluşmuştur.
Birçok komşu küçük çarpma kraterleri de yüzeyin altında saklanan ve darbe etkisiyle açığa çıkabilen su-buzunun varlığını gösterir. Eriyen buzdan oluşan su yüzey boyunca akarak krater kenarlarının taç yaprağı şeklini almasını sağlar.
Çarpma kraterleri gezegen yüzeyinin geçmişiyle ilgili bilgiler barındırır. Thaumasia Planum bölgesindeki küçük ve büyük çukurlar yeraltında bol miktarda su veya buzun varlığını gösteren kanıtlara sahiptir.
