NASA’nın Spitzer ve Hubble Uzay Teleskopu’nu kullanan gökbilimciler yıldızların soğuk sınıfına ait kahverengi cücenin en ayrıntılı “hava durumu haritasını” elde etti. Bu garip dünyalar yapılarında gezegen büyüklüğünde rüzgâr kaynaklı bulutları gösteriyor.
Kahverengi cüceler yıldızlar gibi yoğun gazdan oluşmuş olup, kütleleri küçük olduğundan hidrojen atomlarından yeterli enerji üretemez. Bu nedenle yıldız olmayı başaramamış oldukça karmaşık yapılı büyük gaz gezegenlere benzerler. Yeni araştırmayla kahverengi cücelerin aynı zamanda atmosferlerinin olduğunu gösteriyor.
Kaliforniya Amerikan Ulusal Kongresi’nde sunulan çalışmanın yazarlarından Tuscon Arizona Üniversitesi’nden Daniel Apai: “Doktorların vücudumuzdaki farklı dokulara farklı tibbi görüntüleme aletleriyle bakması gibi biz gökbilimcilerde kahverengi cücenin farklı atmosfer katmanlarını görebilmek için Hubble Spitzer’i kullandık” diyor.
Başkanlığını yürüten Esther Buenzli imzalı çalışma ayrıca Astrophysical Journal Letters’da yayınlandı.
Araştırmacılar 2MASSJ22282889-431026 uzun kodu olan kahvererengi cüceyi incelemek için Hubble ve Spitzer’i kullandı. Telekoplar vücudun tek yönde ısı alması gibi yaydığı ışığın her 90 dakikada bir parlayıp sönükleştiğini buldu. Burada ilginç olan nokta bu değişimin kızılötesi dalga boylarında görülmesiydi.
Bu değişim Dünya’da olduğu gibi kahverengi cüce atmosferinde dolanan farklı katmanlar arasında gerçekleşen büyük rüzgârların oluşturduğu fırtınaların küçük parçalar nedeniyle meydana gelir.
NASA’nın Ames Araştırma Merkezi’nden Mark Marley: “Dünya’daki su bulutları veya Jüpiter’in amonyak bulutlarının tersine kahverengi cüce bulutları sıcak kum gibi küçük tanecikler, erimiş demir damlaları ve diğer farklı bileşiklerden oluşur. Spitzer ve Hubble’ın elde ettiği veriler büyük bir atmosferik karmaşıklığı gösteriyor” diyor.
Buenzli’ye göre, bu araştırma aynı zamanda bir kahverengi cücede aynı anda farklı yüksekliklerde oluşan değişimi de ele alan ilk çalışmadır. “Kahverengi cüceler sıradan bir yıldıza göre bile çok soğuk olmasına karşılık Dünya şartlarına göre çok sıcaktır. Bunlar 600–700 Santigrad derece sıcaklığa sahiptir.”
Araştırma ekibinden Arizona Üniversitesi kuramcısı Adam Showman: “Burada gördüğümüz Jüpiter’deki büyük kırmızı leke benzeri kütlesel bir bulut sistemidir. Gördüğümüz ışık değişimleri kahverengi cücen atmosferindeki hava hareketlerini işaret ediyor. Atmosferinde silikat buharı açısından zengin yoğun bulutların derinlerden yükseklere çıktığını ya da tersinin gerçekleştiğini düşünüyoruz” diyor.
Araştırmacılar Spitzer ve Hubble Teleskopları yardımıyla yakındaki diğer kahverengi cücelerin atmosferlerini de incelemeyi planlıyor.
NASA Genel Merkezi’nden Spizer bilimcisi Glenn Wahlgren: “Bu gibi çalışmalar sonucunda yıldız ile Jüpiter büyüklüğündeki gezegenler arasında yer alan bu cisimler hakkında önemli bilgiler elde ediyoruz. Bu görüntü yönteminin ileride ötegezegenler üzerinde kullanılacağını göreceğiz” diyor.
