Sarmal gökada Samanyolu’nun merkezindeki bir milyon güneş kütlesinden büyük süper kütleli karadeliğin çevresi sıcak maddeyle sarılmış durumda. Bu canavarlar birçok gökadanın merkezine yerleşmiş durumda. Süper kütleli karadelikler besinlerini yıldızları, gezegenleri, asteroitleri, kuyrukluyıldızları, gaz ve toz bulutlarını yutarak sağlıyor.
NASA’nın NuSTAR (Nükleer Spektroskopik Teleskop Dizisi) uzay aracı Samanyolu merkezindeki karadeliğin atıştırmalık niyetine bir cismi yakaladığını belirledi.
Proje baş araştırmacısı Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’nden Fiona Harrison: “Karadeliğin yakınında gerçekleşen patlamayı görecek kadar şanslıydık” diyor.
NuSTAR, evrendeki şiddetli yüksek enerjili olayların fotoğraflarını çekmek için tasarlanmış yörünge gözlemevidir. 13 Haziran 2012’de fırlatılan araç, açgözlü karadeliklerin tuzağına düşerek ölmekte olan yıldızların yaydığı yüksek enerjili X-ışınlarını görebilme yeteneğine sahip tek teleskoptur.
“Yeni bir gözlükle çevreyi daha net görmek gibi” diyor Harrison. NuSTAR’ın ilk görüntüsü Kuğu takım yıldızındaki dev yıldız arkadaşından kaptığı gazın çevresinde oluşturduğu yapıyla X-1’i görüntülemek olmuştu. NuSTAR’ın keskin gözleri Temmuz ayındaki bir gözlem sırasında galaktik merkezden gelen X-ışınlarını fark etti. NASA’nın Chandra X-Işını Gözlemevi’nin X-ışını verileri ve Hawai Keck Teleskopu’nun kızılötesi verileri bu patlamayı doğruladı: Samanyolu’nun merkezindeki karadelik bir şey yutmuştu.
Karadeliklerin kütle çekimsel tekilliğine giren madde, yemek yerken parçaların gırtlaktan aşağı süzülmesi gibi, milyonlarca dereceye kadar ısınan şiddetli bir süreçten geçer. NuSTAR, milyonlarca dereceye kadar ısınan maddeye ait X-ışınlarını algıladı.
Gökbilimciler bu gözlemle uzun zamandır gizemini koruyan bir soruya yanıt bulacaklarını sanıyor: Samanyolu merkezindeki süper kütleli karadelik yiyeceği cismi nasıl seçiyor?
Diğer gökadaların merkezilerindeki canavarlara kıyasla Samanyolu merkezindeki karadelik daha sakin bir yapıdadır. Çoğu aktif karadelik maddeyi bir anda yiyip yutmak eğilimindedir. Gökadamızdaki karadeliğin ise daha yavaş, ısırarak yediği düşünülüyor. Asteroitler karadeliğin temel besin kaynağı olabilir. Bir modele göre trilyonlarca asteroit Samanyolu’nun çekirdeğini sarmaktadır. Chandra yardımıyla gökbilimciler bu asteroitlerin ortalama 10 km genişliğe sahip olduğunu ve karadeliğe düşerken büyük fişekler gibi iz oluşturduklarını fark ettiler. Bu uzay kayaları 65 milyon yıl önce yeryüzündeki dinozor yaşamını sona erdiren asteroitle aynı boyuta sahiptir. Elbette daha küçük asteroitler de bulunmaktadır, ancak Chandra bunların yaydığı zayıf fişekleri görecek yetenekte değildir.
NuSTAR sorunun çözümüne yeni bir öneri getiriyor. X-Işını izlerini algılayabilen teleskop yardımıyla gökbilimciler, gökada merkezinde neler olup bittiğini de anlayabilecek. Yakında canavarın menüsü ortaya çıkabilir.
