Yine bir gezegen keşfi, ama belki de yılın keşfi. Çünkü bulunan gezegen hem küçük bir teleskopla bulundu, hem de bulunan dünya benzeri bir gezegen.
Gökbilimciler bu keşfi amatör gökbilimcilerin de sıklıkla kullandığı 16 inçlik sekiz teleskopla gerçekleştirdi. Bu teleskoplara takılan CCD’lerle müthiş buluş gerçekleştirildi.
Amatör gökbilimcilerin kullandığı bu tip teleskoplara bir CCD takılarak dünya benzeri gezegen avı yapılabileceğini belirten David Charbonneau (CfA, MEarth projesi başkanı), yaptıkları bu proje gibi dünya genelinde de değişik projelerin hayata geçirilebileceğini belirtiyor.
Müthiş bir haber bu aslında. Bildiğiniz, evinizde kullandığınız bir teleskoba ekleyeceğiniz bir aparatla müthiş keşiflere yol açabiliyorsunuz. Tabi haberde sistemli bir yapı kullanılmış ve bilinçli olarak yıldızlara bakılmış. Yani nereye bakılacağı bilinerek. Günümüzde böyle bir şeyi ülkemizde gerçekleştirmek zor mu peki? Sorunun yanıtını beklemeye alarak bulunan gezegenin ayrıntılarına ve haberimize geçelim.
Gökbilimciler 40 ışık yılı uzaklıktaki kırmızı cücenin çevresinde dolanan bir gezegen keşfi yaptılar. Bugüne kadar dünya üzerinde kurulu teleskoplarla Dünya kütlesine yakın kütlesi olan gezegen keşfi yapılamamıştı. Gezegen çok sıcak olmasına karşılık dünya kütlesine yakın kütleli ve yeryüzündeki teleskoplarla bulunan karasal bir gezegen oldu.
GJ1214 kırmızı cücesinin çevresinde dolanan gezegen, en az 6.5 en fazla 10 dünya kütlesine sahip ve adı da elbette GJ1214 b. Çevresinde dolandığı M tipi yıldız ise güneşin beşte biri kütlesinde ve yaklaşık 5000 C derece yüzey sıcaklığı olan kırmızı bir cüce. Gezegen yıldızına yaklaşık 2 milyon km uzaklıktaki yörüngesinde 38 saatlik yörünge dönemi ile dolanıyor. Bu kadar yakın dolanan gezegenin de sıcak olması kaçınılmaz bir gerçek: gezegenin atmosfer sıcaklığı 200 C derece dolayında. Sıcaklığının binlerle ifade edilmemesinin nedeni yıldızın soğuk ve küçük olması.
GJ1214 b gezegeni benzer kütleli COROT-b gibi Geçiş yöntemiyle keşfedildi. Gezegenin yoğunluğuna göre dörtte üçü su ve geri kalanı karasal parçalardan oluştuğunu gösteriyor. Gezegen ayrıca bir atmosfere de sahip olabilir. Yüksek sıcaklığına karşılık gezegende su varmış gibi görünüyor.
Su buzu kristalize olarak deniz seviyesinin basıncına göre (1 atmosfer) 20 bin kat basınçlı yerlerde de kalabilir.
Yeryüzünde kurulu teleskoplarla bu tür küçük gezegenlerin keşfi ses getiriyor. Çünkü bu teleskoplardan bu kadar verim alınması gökbilimcileri şaşırtıyor gibi. Sırf ötegezegen avı için uzaya yollanan ve 6 aydan fazla bir zamandır görevde olan Kepler Uzay Teleskobu ile henüz bir gezegen keşfi haberi alınmadı. Veriler inceleniyor. Aynı bölgeye tekrar, olmadı tekrar bakılması gerekiyor. Kepler geçiş yöntemine göre gezegen aradığından bir gezegenin yıldızın önünden bir kez geçmesi gökbilimcilere yeterli gelmeyebiliyor. Bunun için tekrar geçişini bekliyorlar ki bu da biraz zaman alıyor haliyle.
Geçiş yönteminde gezegen yıldızın önünden geçerken yıldızın görülen parlaklığında çok küçük bir azalma gerçekleşir. İşte bu azalmanın nedenlerinden biri de gezegenin bizim bakış açımıza göre önünden geçiyor olmasıdır. Bu yöntemler şimdiye kadar 70 dolayında gezegen keşfi yapıldı.
Günler geçtikçe yeni keşfiler ve yeni gezegenler bulunuyor. Ama şunu hatırlatmakta fayda var. Bu gezegenler bize ne kadar yakın desek de pek inanmayın. Aslında çok uzaktalar. Örneğin 61 Vir yıldızında bulunan üç gezegen aslında bizden 28 ışık yılı uzaklıkta yer alıyor. Işık hızında gitseniz yani sizi ışınlasak bile oraya varmanız 28 yıl sürecek demektir bu. Buradaki arayış bence o gezegenlere gitmekten ziyade evrende yaşam olabilecek başka yerler var mı sorusunun yanıtını bulmaktan ibaret.
Kaynak: CfA
Müthiş bir buluş. Artık daha çok arzuluyorum bir teleskop almayı.