Gezegen mi Kahverengi Cüce mi?

Princeton Üniversitesi’nden içinde gökbilimcilerin yer aldığı bir gurup bilim insanı, güneş benzeri bir yıldızın çevresinde dolanan en az bir gezegen olduğunu keşfettiler. Keşif doğrudan gözlem yoluyla yapıldı. Keşif Hawai’deki Subaru Teleskobu ile yapıldı ve önümüzdeki ocak ayında detayları açıklanacak.

Bulunan nesne GJ 758 b olarak kodlanmış olan bir büyük gezegen veya yıldız olmayı başaramamış bir kahverengi cüce olabilir. 480 trilyon km ya da yaklaşık 50 ışık yılı uzağımızda yer alan güneş benzeri yıldızın çevresinde dolanan nesnenin 10-40 Jüpiter kütleli olduğu tahmin edilmektedir. Nesneye ilişkin ilk görüntüler mayıs ve ağustos aylarında alınmış.

Bir yıldıza göre son derece küçük kütleli nesnenin gezegen veya kahverengi cüce olması keşfin önemini kaybettirmeyecek. Gezegen ise bir dev gaz gezegeni ve Samanyolu’nda daha fazla sayıda gezegen olduğunu gösterecek, kahverengi cüceyse de yine aynı durum geçerli olacak. Bu türden gözlemler gökcisimlerinin dağılımını ve evrimleşmesiyle ilgili bilgileri bize sağlayacaktır.

Kahverengi cüceler, bir yıldıza göre çok daha sönük ve soğuk yıldızlardır. Çünkü bir yıldız gibi füzyon tepkimesini başlamayacak kadar küçüktürler. Bu nedenle keşifleri oldukça zordur.

1992’de başlayan ötegezegen avı ile bugün 400’den fazla Güneş Sistemi dışında başka yıldızların çevresinde dolanan gezegen olduğunu gördük. Ancak bu gezegenlerin hiçbiri doğrudan gözlem yoluyla bulunamadı. GJ 458 b gezegeni doğrudan gözlem yoluyla keşfedilen ilk gezegendir. Bu gezegene göre yıldızına daha yakın veya uzak, daha büyük gezegenlerde keşfedildi. Ancak keşif yöntemine göre bu yapılan bir ilk. Teleskopla bakılarak keşfedilen ilk gezegen.

Bilim insanları yıldızın parlak ışığına karşılık yörüngesinde dolanan gezegeni görmeyi başardılar. Bunu Subaru Teleskobuna bağlanan Uyarlanabilir Optik ve Yüksek Kontrast Koronografik Görüntü Aracı (HiCIAO: High Contrast Coronagraphic Imager with Adaptive Optics) sayesinde gerçekleştirdiler. Bu türden araçlar parlak bir yıldızın yakınındaki yoğun ışığı maskeleyerek daha sönük nesneleri görmek amacıyla kullanılır.

Gezegenin yeri Dünya-Güneş arası uzaklığın 29 katı kadar. Başka bir ifadeyle gezegen yıldızına, Neptün-Güneş kadar uzaklıkta yer alıyor. Bununla birlikte gezegenin gerçek boyutu ve yörüngesi hakkında net bilgiler daha fazla gözlem yapılması gerekiyor. Sıcaklığının 330 C derece olduğu düşünülüyor.

Bu kadar büyük bir gezegenin böylesine uzak bir konumda yer alması ise kafaları karıştırıyor. Benzer sistemlere bakıldığında gezegenin yıldızından ya daha uzak ya da daha yakın bir konumda olması gerekiyor.

Teleskop görüntülerinden bir başka nesnenin daha olduğu fark edilmiş: GJ 758 c. Bu nesnenin görünmesi kahverengi cüce olma olasılığını ortadan kaldırıyor. Çünkü iki kahverengi cüce birbirine bu kadar yakın konumda bulunamaz.

Henüz tartışma bir sonuca ulaşmadığından ben de sayfanın sağ kısmında görünen “ötegezegen sayısı” sayacında bir değişiklik yapmayacağım. Keşif yeni ama bu keşfedilen nesnelerin gezegen mi kahverengi cüce mi olduğu haberden de anlayacağınız üzere netleşmemiş. Gezegen oldukları onaylanırsa sayaçtaki gezegen sayısını değiştireceğim.

Kaynak: Science Daily