ESA’nın XMM-Newton uzay gözlemevi X-ışını dalga boyunda normal parlaklığının 10 000 katına ulaşan ama aslında sönük olan bir yıldızı gözledi. Gökbilimciler parlamanın yıldızın dev bir madde kitlesini yemeye çalışırken oluştuğuna inanıyor.
Parlama bir nötron yıldızında oluştu. Yaklaşık 10 km çapındaki nötron yıldızının çevresinde yoğunluğundan dolayı büyük bir kütle çekimi oluşturur.
Nötron yıldızını saran büyük kütle ise çifti olan mavi üstdev yıldızdan geldi.
İsviçre Geneva Üniversitesi ISDC Veri ve Astrofizik Merkezi’nden Enrico Bozzo: “Yıldızdan çıkan gazı görmemizi nötron yıldızına bir kurşun gibi çarpması sağladı” diyor.
Parlama dört saat sürdü ce gazın nötron yıldızının yoğun çekim alanı içine çekilmesi milyonlarca derece ısınmasından dolayı x-ışınları yaydı. Aslında nötron yıldızına çarpan gaz kümesi küçük bir kısmıydı. Kümenin geriye kalan devasa kısmı ise uzay boşluğunda kayıplara karıştı.
Gökbilimcilerin parlamayı görünce harekete geçtiği olay, katalog numarası IGR J18410-0535 olarak bilinen sistemin XMM-Newton ile 12,5 saatlik gözlenmesiyle ortaya çıktı.
Teleskop daha önce belli bir amaç doğrultusunda zamanı planlanmış gözlemlerini gerçekleştirerek verileri dünyaya gönderir.
Dr Bozzo ve ekibi veriyi aldıktan 10 gün sonra bu özel durumu farkettiler. Parlamayı görmek ve gözlemek için yeterli zamanları vardı.
“Şans ölçümü nasıl yapılır bilmiyorum ama biz son derece şanslıydık” diyor Dr. Bozzo. Böylesi bir büyüklükte bir x-ışını parlamasının yılda en fazla birkaç kez görülebileceğini belirtiyor.
Parlama süresi kümenin büyüklüğü hakkında bilgi verdi. Muhtemelen yıldız 16 milyon km’den daha büyük ya da başka bir ifadeyle 100 milyar Ay hacmindedir. Buna karşılık parlama şiddetine bakılırsa kümenin kütlesi doğal uydumuzun kütlesinin ancak binde biri kadardır.
Mavi üst dev yıldızın davranışı uzaya attığı maddeye ilişkin bu rakamlarla belirlenebilir. tüm yıldızlar yıldız rüzgarıyla uzaya atomlar püskürtür.
XMM Newton projesi bilim insanlarından Norbert Schartel: “Bu ilginç olayı XMM-Newton’un benzersiz yetenekleri ile gözledik. Gözlemler uzaya atılan devasa yığını bir nötron yıldızının yemeye çalıştığını gösteriyor” diyor.
