Swift uydusunun 28 Mart tarihinde gözlediği parlak gama ışınımı Berkeley’deki Kaliforniya Üniversitesi’nde (UC) çalışan gökbilimcilere göre büyük bir karadeliğe düşmekte olan bir yıldızdan yayılan ölüm çığlığı olabilir.
Swift Gama Işını Uzay Aracı yardımıyla Ejderha takımyıldızında bir parlaklık belirlendiği zaman gökbilimciler bunun çöken bir yıldıza ait gama ışınımı olduğunu düşünüp GRB 110328A olarak adlandırdılar. (Bununla ilgili haberi “Görülmemiş Kozmik Patlama İzleniyor” adı altında yayınlamıştım.) Ancak daha sonra bunun tipik bir gama ışını patlaması olmadığı, güneş büyüklüğündeki bir yıldızın kapıldığı milyon kez büyük bir karadeliğe büyük bir parçasını kaptırmasına bağlı olduğu belirlendi.
Bu fikir Hubble Uzay Teleskopu ve Chandra X-Işını Gözlemevi ile gerçekleşen gözlemlerle doğrulandı.
Fikri ortaya atan UC’den Joshua Bloom: “Bu, daha önce gördüğümüz patlamalardan daha farklı” diyor.
Sw 1644+57 olarak adlandırılan gama ışıması, yaklaşık 4 milyar ışık yılı uzaklıktaki bir gökadanın merkezinde ortaya çıkan bir patlamadır. Gökadaların hepsinde değilse de çoğunun merkezinde büyük bir karadelik bulunur ve uzun süren bu patlamanın nedeni yıldızdan kopan parçaların oluşturduğu gel-git etkisi olabilir.
“Bu patlama iki buçuk ay süreyle muazzam miktarda enerji yaymaktadır. Karadeliğin çevresine sarılmış olan yıldız parçaları, lavabodan boşalan suyun sarmal görüntüsü gibi dönerek yüksek miktarda enerji yayılmasına neden olmaktadır” diyor Bloom.
Bloom’un ekibi yıldızın kütlesinin % 10’unun patlayarak karadeliğin çekimine kapıldığı ve bu diskten x-ışınları ve yüksek gama ışınları gibi jet enerji paketleri yayınladığını belirtiyor. Dünya’dan bunun ancak gama ışını olanları görülebiliyor.
Bloom: “Kozmosun bu bölgesine ait önceki gözlemlerde dikkatle incelenirse x-ışını ya da gama ışımasına ait kanıt bulabiliriz. Burada maddenin tamamı etki altında değil, bür karadelikten dolayı yolunu şaşırmış bir cisim var. Sessizce bekleyen karadelik yakınındaki bir nesneyi ya da bir gazı yutabilir. Bir yıldız ise karadeliğe aslında uzaktan geçmesine karşılık bir parçasını kaptırmış görünmektedir” diyor ve devam ediyor:
“Büyük bir karadelik tarafından etkilenen bir yıldızdaki sarsıntılar önceden morötesi ve görünür ışık dalga boylarında, X-ışınında görülmüş ancak asla gama ışını enerjisi yaydığı belirlenmemişti. Özellikle aşağı doğru akan bir şekilde gerçekleşen bu tür olaylar son derece enderdir. Herhangi, bir gökada da bu tür bir olaya 100 milyon yılda bir rastlanır. Önümüzdeki birkaç 10 yıl içinde böyle bir olayın bir daha görülmesi büyük bir sürpriz olacaktır.”
Gökbilimciler gama ışını soğurulmasının 24-25 Mart’ta başladığını ve gökadanın uzaklığının 0,3534’lük kırmızıya kayma oranına göre 3,8 milyar ışık yılı olduğunu tahmin ediyor.
