Yakın bir yıldızın ötegezegeni ortadan kayboldu! Gökbilimciler şimdi gözlenen cismin bir gezegen olmadığını ileri sürüyor. Gözlenen cismin aslında iki buz kaplı asteroitin çarpışması sonrasında oluşan ve genişleyen çok ince toz bulutuna ait olduğu düşünülüyor.
Yer’den 25 ışık yılı uzaklıktaki Fomalhaut yıldızını gözleyen Hubble teleskopu, toz bulutunu ortaya çıkardı. Arizona Üniversitesi Steward Gözlemevinden George Rieke: “Fomalhaut sistemi, ötegezegenlerin ve yıldız sistemlerinin nasıl evrimleştiğiyle ilgili tüm fikirlerin değerlendirilebileceği test laboratuvarıdır. Başka sistemlerde de bu tür çarpışmalar olduğuna dair kanıtlarımız olmasına karşılık Fomalhaut dışında hiçbiri gözlenemedi. Bu, gezegenlerin birbirini nasıl yok ettiğini gösteren bir kanıt” diyor.
2008 yılında 2004 ve 2006 verileri ışığında cismin bir gezegen olduğu düşünülmüş ve Fomalhaut b adı verilmişti. Hubble gözlemlerinde hareketli bir nokta olarak gösterilen cisim birkaç yıl boyunca gözlendi. Ancak sonrasında bazı tuhaflıklar ortaya çıktı. Cisim görünür ışıkta alışılmadık şekilde parlak olmasına karşılık kızılötesi ısısı gözlenemiyordu. Gökbilimciler parlaklığın çarpışma sonrası oluşan ve cismi çevreleyen büyük bir kabuk ya da toz halkasından kaynaklandığını ileri sürdüler. Ayrıca Hubble gözlemleriyle cismin gezegenlerin yaptığı gibi eliptik bir yörüngeye sahip olmayabileceği de ileri sürüldü.
Arizona Üniversitesinden András Gáspár: “Bu çarpışmalar son derece enderdir ve incelememiz gereken çok şey var. Hubble teleskopu çarpışma anında oraya baktığı için şanslıyız” diyor.
“Hubble’ın son görüntüleri de olmak üzere elimizdeki tüm veriler Fomalhaut’un bir gezegeni olmayabileceğini gösterdi.”
2014 yılındaki Hubble görüntülerinde cisim görülmedi. Üstelik önceki veriler cismin parlaklığının azaldığını gösteriyordu. “Açıkça, Fomalhaut b bir gezegenin asla yapmaması gereken şeyler yapıyordu” diyor Gáspár.
Sonuçta ortaya atılan yorum Fomalhaut b’nin bir gezegen olmadığı, iki büyük cisim arasında gerçekleşen çarpışmayla oluşan ve yavaşça genişleyen bir toz bulutu olduğudur. Araştırmacılara göre çarpışma ilk görüntülerin alındığı 2004’den önce gerçekleşti. Bulutu oluşturan yaklaşık 1 mikron büyüklüğündeki (insan saçının 1/50’si kadar) toz parçacıkları Hubble’ın görme yeteneğinin dışında kalıyor. Toz bulutunun şimdiye kadar Yer’in Güneş çevresindeki yörüngesi kadarlık bir alana genişlediği tahmin ediliyor.
Aynı derece kafaları karıştıran bir başka olgu ise cismin eliptik bir yörünge değil, yıldızdan kaçış yörüngesinde yani bir hiperbol eğri çizmesiydi. “Fomalhaut yıldızından yayılan ışınım kuvvetleri toz bulutunu etkileyerek onu bir yörüngeye yerleştirecektir. Ortaya attığımız model tüm gözlem parametrelerini açıklamakta kalmıyor, onun parlaklığının azalmasına ve yörüngesine de çözüm öneriyor” diyor Gáspár.
Fomalhaut b şu anda tıpkı Güneş Sistemimizdeki Kuiper Kuşağı gibi yıldızdan oldukça uzak bir buzlu cisimler yığını içinde. Gáspár ve Rieke bölgedeki kuyrukluyıldız benzeri cisimlerin büyüklüğünün 200 kilometreye kadar ulaştığını tahmin ediyor. Ayrıca Fomalhaut sisteminde bu denli şiddetli çarpışmaların her 200,000 yılda bir gerçekleşebileceğini ileri sürüyorlar.
Fomalhaut sisteminde neler olup bittiğini 2021’de göreve başlayacak olan James Webb teleskopu ortaya çıkarabilir.
