VISTA Samanyolu’ndaki en büyük bulutsulardan birini kırmızı ötesinde inceledi
Geceleyin gökyüzündeki en büyük ve en parlak bulutsulardan biri olan Karina Bulutsusu ESO’nun Şili’deki Paranal gözlemevinde bulunan VISTA teleskopu ile görüntülendi. VISTA kırmızı-ötesinde gözlem yaparak bulutsuyu çevreleyen sıcak gaz ve karanlık tozun ardındaki hem yeni doğan hem de ölüm sancısı çeken sayısız yıldızı görebilmiş oldu.
Karina takımyıldızı doğrultusunda yaklaşık 7500 ışık-yılı uzaklıkta yer alan bulutsuda yan yana yıldızların biri ölüp diğeri doğmaktadır. Bu etkileyici olaylar tarafından şekillendirilen dinamik Karina Bulutsusu evrimleşmekte olan ince bir yıldızlar-arası gaz ve toz bulutudur.
Bu kozmik kabarcıktaki büyük kütleli yıldızlardan kaynaklanan yoğun ışıma çevredeki gazın ışımasına neden olmaktadır. Buna karşın bulutsunun diğer bölgelerindeki karanlık toz sütunları yeni doğan yıldızları gizlemektedir. Karina bulutsusunda yıldızlar ve toz arasında devam etmekte olan tam bir savaş vardır ve yeni doğmakta olan yıldızlar şu anda kazanıyor — yüksek-enerjili ışıma ve yıldız rüzgarları üreterek içinde doğdukları tozlu yıldız doğumevlerini buharlaştırarak dağıtıyorlar.
300 ışık-yılı genişliğindeki Karina bulutsusu Samanyolu’nun en büyük yıldız-oluşum bölgelerinden biri olup karanlık bir bölgede çıplak gözle kolaylıkla görülebilmektedir. Malesef bizler gibi kuzeyde yaşayanlar için gök ekvatorunun 60 derece altında bulunduğu için, sadece Güney yarımküreden görülebilmektedir.
Bu ilgi çekici bulutsuda Eta Karina en ilginç yıldız sistemi olarak gururla yerini almaktadır. Bu yıldızsal dev — ilginç bir yıldız çifti — bu bölgedeki en enerjik yıldız sistemi olup 1830’larda gökyüzündeki en parlak nesnelerden biriydi. O zamandan bu yana dramatik bir şekilde sönükleşerek yaşamının sonuna geldi, ancak Samanyolu’ndaki en büyük kütleli ve parlak yıldız sistemlerinden biri olarak kalmaya devam etmektedir.
Eta Karina bu görüntüde parlak bir ışık parçası şeklinde toz bulutlarınca oluşturulan V şeklindeki noktanın hemen üzerinde görülebilmektedir. Eta Karina’nın hemen sağında görece küçük Anahtar Deliği bulutsusu yer almaktadır — Karina bulutsusu içinde küçük, yoğun bir soğuk molekül ve gaz bulutu — ve burada son yüzyıllarda görünüşü şiddetli bir şekilde değişen birçok büyük kütleli yıldız bulunmaktadır.
Karina Bulutsusu 1750’lerde Nicolas Louis de Lacaille tarafından İyi Umutlar Burnu’nda keşfedilmiştir ve o zamandan beri çok sayıda görüntüsü elde edilmiştir. Ancak VISTA — Görünür ve Kırmızı-ötesi Gökbilim Tarama teleskopu — geniş bir bölgede oldukça ayrıntılı görüntüler ekleyerek Karina Bulutsusu içinde gizli kalan genç yıldız kümelerini gözler önüne sermiştir. VISTA 2014 yılında bulutsu içindeki yaklaşık beş milyon tekil kırmızı ötesi kaynağı bulmak için kullanılmıştır. Gökyüzü taramalarına ayrılan Dünya’nın en büyük kırmızı-ötesi teleskopu olan VISTA; büyük aynası, geniş görüş alanı ve aşırı hassas algılayıcıları sayesinde gökbilimcilerin güney gökküresinin tamamen yeni bir görüntüsünü ortaya çıkarmalarını sağlamaktadır.
Arif Solmaz, Çağ Üniversitesi – Uzay Gözlem ve Araştırma Merkezi, Mersin
