ESO’nun VLT Tarama teleskopu ile alınan yeni gözlem verilerini kullanan gökbilimciler Avcı bulutsu kümesi içinde üç farklı yıldız topluluğu keşfetti. Bu beklenmedik keşif bu tür kümelerin nasıl oluştuklarını anlamak için oldukça değerli bakış açıları sağlıyor. Burada yıldız oluşumlarında bir artış yaşandığı ve her oluşumun da daha önce düşünülenden çok daha hızlı bir şekilde gerçekleştiği görülüyor.
ESO’nun VLT Tarama teleskopu (VST) üzerinde bulunan geniş-alan optik kamerası OmegaCAM ile alınan bu yeni görüntüde dikkat çekici Avcı bulutsusu ve beraberinde genç yıldızlardan oluşan küme ayrıntılı bir şekilde görülüyor. Yaklaşık 1350 ışık yılı uzaklığı ile bu nesne hem düşük hem de yüksek kütleli yıldızlar içeren en yakın yıldız doğumevlerinden biridir [1].
Ancak burası hoş bir görüntüden ötesini içeriyor. ESO gökbilimcisi Giacomo Beccari liderliğindeki bir ekip Avcı bulutsu kümesindeki tüm yıldızların parlaklık ve renklerini hassas bir şekilde ölçmek için eşsiz kalitedeki verileri kullandı. Renk ölçümleri sayesinde yıldızların kütleleri ve yaşları belirlenebildi. Gökbilimcileri şaşırtan şey, verilerin farklı seviyede üç farklı yaşı ortaya çıkmasıydı.
“Verilere ilk kez baktığımda bir gökbilimcinin yaşamında bir ya da iki kez gerçekleşebilecek ‘Vay canına!’ anlarından biriydi,” diyor sonuçları aktaran makalenin baş yazarı Beccari. “OmegaCAM görüntülerinin inanılmaz kalitesi hiç şüphesiz Avcı’nın merkezinde üç farklı yıldız topluluğu gördüğümüzü gözler önüne seriyordu.”
ESO Garching’ten eş-yazar Monika Petr-Gotzens şöyle devam ediyor, “Bu oldukça dikkat çekici. Burada şahit olduğumuz şey, kümedeki yıldızların başlangıçta hep birlikte oluşmadıkları. Bu da kümelerdeki yıldızların nasıl oluştuklarına dair anlayışımızın düzeltilmesi gerektiği anlamına geliyor.”
Gökbilimciler bazı yıldızların farklı renklerinin, farklı yaşları yaşları göstermesi yerine gizli kalmış yoldaş yıldızlara sahip olma olasılıklarını da dikkatlice inceledi, çünkü bunlar yıldızları olduğundan daha parlak ve kızılımsı gösterebilirler. Ancak bu fikir çiftlerin oldukça farklı özellikler sergilemesini gerektirir ki, bu da daha önce hiç gözlenmemiştir. Yıldızlara dair diğer ölçümler, örneğin dönme hızları ve tayfları da farklı yaşlarda olduklarının birer kanıtı olarak görülüyor [2].
“Henüz tam olarak bu yıldızların çift olmadıklarını söyleyemesekte, burada gördüklerimizin, üç milyon yıldan daha kısa bir sürede birbiri ardına meydana gelmiş üç yıldız nesli olduğunu kabul etmek çok daha doğru görünüyor,” diyor son olarak Beccari.
Yeni sonuçlar Avcı bulutsu kümesindeki yıldız oluşumunda bir artış olduğunu ve bunun daha önce düşünüldüğünden daha hızlı gerçekleştiğini güçlü bir şekilde gösteriyor.
Notlar
[1] Avcı bulutsusu MPG/ESO 2.2-metrelik teleskop ile görünür ışık ile VISTA ve Çok Büyük teleskop üzerindeki HAWK-I aygıtı ile kırmızı ötesi görüntüleri olmak üzere ESO’nun birçok teleskopu ile incelenmiştir.
[2] Grup ayrıca üç farklı neslin farklı hızlarda döndüklerini de buldu — en genç olanlar en hızlı dönerken, en yaşlıları en yavaşlarıydı. Bu senaryoya göre, yıldızlar birbiri ardınca kısa bir sürede oluştular, yaklaşık üç milyon yıllık bir süre içerisinde.
ESO-Türkiye (Arif Solmaz, Çağ Üniversitesi, Uzay Gözlem ve Araştırma Merkezi, Mersin)
