İki yıldır Çok Büyük Dizi (VLA) ile gözlenen bir gökada merkezinde sürpriz, parlak bir cisim ortaya çıktı. Gökbilimcilere göre bu bir süpernova patlaması ya da gökada merkezindeki süper kütleli karadeliğin yörüngesinde yer alan ikinci bir karadelikteki patlama olabilir.
Gökbilimciler, ilk kez 1939’da radyo-gökbilimin öncü ismi Grote Reber’in keşfettiği, Kuğu A (Cygnus A) adlı gökadayı sıklıkla izler. 1951’de görünür ışık verileriyle radyo verilerinin eşleştirildiği 800 milyon ışık yılı uzaktaki gökada 1980’lerin başında yapımı biten VLA’nın ilk hedeflerinden biriydi. 1984’te VLA’nın ürettiği görüntüler eşliğinde gökada merkezindeki süper kütleli karadeliğin kütle çekimsel enerjisiyle gökadalar arası boşluğa itilen atom-altı parçacıkların oluşturduğu süper hızlı ‘jetler’ gözlendi.
Birleşik Krallık’taki Liverpool John Moores Üniversitesi, Astrofizik Araştırma Enstitüsünden Daniel Perley: “Bu cisim gökadanın geçmişini aydınlatabilir” diyor.
Ulusal Radyo Astronomi Gözlemevinden (NRAO) Rick Perley: “VLA 1980’lerden bu yana Kuğu A’yı izleyerek yeteneğini gösteriyor. VLA ile yeni radyo frekansı aralığında gözlem gerektiğinden 1996’ya kadar Kuğu’ya bakmadık” diyor. Yeni cisim sonraki gözlemlerde görünmedi.
“Ancak 2012’de VLA teknolojisi yükseltilince daha güçlü teleskop oldu. Yeni haliyle Kuğu’ya bakmak istedik” diyor Perley. Gözlemlere 2015 yılında başlayıp 2016’da da sürdürdüler.
“Bu gözlemlerle gökada çekirdeğinde yakın geçmişte görülmeyen bir özellik olduğunu fark ettik. Bu kesinlikle parlak bir şeydi ve önceki görüntülerde de görülmemesi mümkün değildi. Bu da cismin 1996’dan günümüze kadar olan süreçte ortaya çıkmış anlamına gelmektedir” diyor Perley.
2016’nın Kasım ayında esrarengiz cisim tekrar gözlendi. Hubble ve Keck teleskoplarına ait 1994 ile 2002 yılları arasındaki gözlem verilerinde aynı yerde kırmızımsı bir cisim kızılötesi dalga boyunda görülüyor.
İyi de bu cisim ne? Gökbilimciler bunun bir süpernova patlaması ya da gökada merkezindeki süper kütleli karadeliğe yakın yerde oluşmuş bir patlama olabileceğini düşünüyor. Cisim aslında bir süpernovanın varsayılan parlama süresinden daha fazla parlak kaldı. Bu nedenle süpernova olmadığını düşünülüyor.
Yeni cisim, Kuğu A’nın merkezindeki süper kütleli karadelikten 1500 ışık yılı uzakta olmasına karşılık süper kütleli karadeliğin birçok özelliğine de sahip.
Çalışma ekibinden Chris Carilli: “Bu gökada da ikinci büyük süper karadelik bulduk. Bu da gökadanın geçmişte başka bir gökada ile birleştiğini gösteriyor. Muhtemelen gelecekte bu iki karadelik birleşecek” diyor.
Gökbilimciler ikinci karadeliğin çevresinin VLA ile görülebileceğini düşünüyordu. “Daha fazla gözlem sorularımıza cevap verebilir. Başka gökadalarda da ikinci karadelik olabileceğini artık göz ardı edemeyiz” diyor Perley.
Rick Perley 1980’lerde VLA ile orijinal Kuğu A gözlemlerini yapan gökbilimcilerden biriydi. Oğlu Daniel Perley şimdi babasının bayrağını devralmış görünüyor.
Rick: “Daniel, Kuğu A’yi VLA ile ilk kez gözlediğimizde iki yaşındaydı” diyor.
Aynı ikiz yıldızlar gibi ikiz kara delikler olabileceği fikrine zamanla alışacağız gibi. Haber için teşekkürler hocam.