NASA’nın Hubble Uzay Teleskopu’nun güçlü gözlerini kullanan gökbilimciler beş uzak gezegenin atmosferinde suyun izine rastladı.
Güneş Sistemi’nin ötesindeki yıldızların çevresinde dolanan gezegenlerin atmosferlerindeki su varlığı daha önce bildirilmiş olmasına karşılık kesin sonuç anlamına gelen suyun imzasına ilk kez ulaşıldı.
Beş gezegen -WASP-17b, HD209458b, WASP-12b, WASP-19b ve XO-1b- yıldızlarına yakın konumdaki yörüngelerde bulunuyor. Bu gezegenlerdeki suyun imzası oldukça güçlü bir şekilde görüldü. Özellikle şişkin bir atmosfere sahip WASP-17b ve HD209458b’de çok güçlü sinyaller elde edildi. Diğer üç gezegen olan WASP-12b, WASP-19b ve XO-1b’deki imzalar suyu işaret ediyor.
“Birden fazla gezegende suyun imzasını gördüğümüze eminiz” diyor NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden gezegen bilimci Avi Mandell. Mandell ve ekibi WASP-12b, WASP-17b ve WASP-19b’de suyun varlığına ilişkin kanıtlar elde etti. “Bu çalışmayla bundan sonra ötegezegenlerin sıcak ya da soğuk şekilde nitelendirebileceğimiz farklı türlerinde suyun varlığı karşılaştırılabilir.”
Çalışmaların ikinci kolu Maryland Üniversitesi’nden L. Drake Deming’in başını çektiği ekip ile gerçekleşti. Her iki ekip gezegenlerin atmosferlerinin soğurduğu ışığın ayrıntılarını belirlemek için Hubble’ın Geniş Alan Kamerası 3 (WFC3)’ü kullandı. Kızılötesi dalga boyunda yapılan gözlemlerde su imzası tespit edildi. Ekipler elde ettikleri profilerin şiddetlerini karşılaştırarak su imzasının tutarlı olduğunu gördü. Gözlemler Hubble ile sürdürülen ötegezegen araştırmalarına güvenli bir örnek sunmaktadır.
“Gerçekte bir ötegezegenin atmosferini görmek oldukça zorlu bir iştir. Buna karşılık çok net bir su sinyalini yakaladık” diyor Deming. Deming’in ekibi HD209458b ve XO-1b için su imzasını yakaladı. Deming’in ekibi bunun için daha uzun pozlama süreleriyle ilgili yeni bir teknik kullandı.
Su imzaları beklenenden daha az belirgin olduğu ve bunun gezegenlerin pus veya tozla kaplı atmosfer katmanlarından kaynaklandığı düşünülüyor. Bu pus, renksiz bir fotoğraftaki renklerin farklı koyulukta olması gibi sisli atmosferlerden gelen sinyalin yoğunluğunu azaltabilir. Aynı zamanda bulanıklık su sinyalleri ve diğer bazı önemli moleküllerin de profillerini değiştirir.
Beş gezegen sıcak Jüpiter sınıfından olup yıldızlarına yakın yörüngelerde dolanmaktadır. Araştırmacılar hepsinin atmosferinin puslu olmasına başta şaşırdı. Ama Deming ve Mandell ile birlikte diğer araştırmacılar ötegezegenlerde sisin kanıtını bulduklarına inandı.
Deming’in ekibinden Heather Knutson: “Diğer Hubble gözlemleriyle birlikte bu çalışmalar su sinyalinin zayıf ya da tamamen olmadığı sistemlerden çok sayıda olduğunu gösteriyor” diyor. “Bu bulanık ya da sisli atmosferlerin aslında sıcak jüpiterler arasında yaygın olduğu kanısındayız.”
Hubble’ın yüksek performans sergileyen Geniş alan Kamerası 3 ile trilyonlarca kilometre uzaklıktaki ötegezegen içine bakılabilir. Bu gezegenler yıldızlarının önünden geçerken tespit edilebilir. Araştırmacılar bu sırada yıldızın ışığının ne kadarının geçtiği ne kadarının emildiğini ölçerek gezegenin atmosferinde bulunan gazları tespit edebilir.
