Chandra X-Işını Gözlemevi’nden alınan yeni verilere göre bir gezegen yıldızının hızla yaşlanmasına neden oluyor. Bu keşif aynı zamanda bir gezegenin kendi yıldızı üzerindeki etkisini de ortaya koyuyor.
WASP-18 yıldızı ve gezegeni WASP-18b Dünya’dan 330 ışık yılı uzaktadır. WASP-18b yaklaşık 10 Jüpiter kütlesinde olup “sıcak Jüpiter” sınıfındadır. Yıldızı çevresindeki bir turunu 23 saatten az bir sürede tamamlar.
WASP-18b güneş kütlesindeki bir yıldızın yaşlanmasını sağlayan türünün ilk örneğidir.
İtalya INAF’dan (Istituto Nazionale di Astrofisica) Ignazio Pillitteri: “WASP-18b büyük bir gezegen. Bu bilinen en büyük kütleli sıcak Jüpiterlerden biri olup yıldızına yakın olması nedeniyle beklenmedik etkilere neden olmaktadır. Gezegen yıldızın yaşlanmasını sağlıyor” diyor.
Pillitteri ve ekibi kuramsal modellere ve diğer verilere dayanarak WASP-18’in 500 milyon ile 2 milyar yıl yaşında olduğunu hesapladı. Astronomik açıdan bu bir genç yıldızdır. Güneş yaklaşık 5 milyar yıl yaşında olup WASP-18’in iki katı yaşındadır.
Genç yıldızlar güçlü manyetik alanları, güçlü ışınımları ve yoğun X-ışını emisyonu gösterirler. Manyetik etkinlik, ışıma şiddeti ve X-ışını emisyonu genelde yıldızın dönmesine bağlı olup yaşla birlikte azalır. Gökbilimciler WASP-18’i uzunca bir süre izlemelerine karşılık herhangi bir X-ışını emisyonu tespit edemediler. Yıldız modellerine göre araştırmacılar WASP-18’in yaklaşık 100 kez daha az aktif olması gerektiğini hesapladı.
Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi’nden Scott Wolk: “Biz gezegenin adeta tozu dumana katarak dolanıp yıldızını yaşlandırdığını düşünüyoruz” diyor.
Araştırmacılar büyük gezegenin kütle çekiminin uyguladığı gel-git kuvvetleri nedeniyle –Ay’ın Dünya üzerine uyguladığı kuvvete benzemekle birlikte şiddeti daha büyüktür- yıldızının manyetik alanının bozulmuş olabileceği sonucuna vardılar.
Manyetik alanın gücü, yıldızın konveksiyon miktarı ya da başka bir ifadeyle ne kadar sıcak gaz barındırdığıyla ilgilidir.
INAF’dan Salvatore Sciortino: “Gezegenin kütle çekimi konveksiyonu zayıflatıp yıldızın iç kısmında gaz hareketlerine neden olabilir. Bu da genç yıldızın manyetik alanında dinamo etkisi yapar” diyor.
Gezegenin yıldıza yakın olması konveksiyon bölgesinin bu kuvvete daha duyarlı olması anlamına gelir. Böylece gel-git kuvvetleri etkisiyle yıldız savunmasız duruma gelir.
WASP-18’le ilgili önceki çalışmalarda bulunan alışılmadık derecede yüksek lityum miktarının açıklaması bu gel-git kuvvetleri olabilir. Lityum genellikle genç yıldızlarda bol miktarda olmasına karşılık zamanla nükleer tepkimeler yoluyla dış kısımlardan sıcak iç bölgelere taşınır. Daha az konveksiyonu olan yıldızlarda lityum yıldızın içinde dolanamaz.
