NASA’nın Cassini uzay aracı Satürn’ün kuzey kutbunda dönen dev kasırgaya yakın çekim yaptı.
Yüksek çözünürlüklü fotoğraf ve filmde, Dünya’daki ortalama büyüklükteki bir kasırgaya göre 20 kat büyük (2000 km) kasırga görülüyor. Kasırganın dış kısmında ince ve parlak bulutlar saniyede 150 metrelik hızla dolanıyor. Kasırga altıgen olarak bilinen büyük ve gizemli bir hava içinde dolanıyor.
Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’nden Cassini görüntüleme ekibi üyesi Andrew Ingersoll: “Bu sarmal yeryüzünde gördüğümüz kasırgalara benziyor. Ama bu çok daha büyük. Satürn’deki bu fırtınalar hidrojen atmosferinin içindeki az miktardaki su buharıyla oluşuyor” diyor.
Bilimciler sıcak okyanus suyundan beslenen Dünya’daki kasırgaların oluşumunu ölçü alarak dev gezegendeki kasırgayı anlamaya çalışıyor. Satürn atmosferinin yüksek bulutlarındaki suyla ilişkisini buna benzeterek çözmeye çalışıyorlar. Kuzey yarıküredeki bulutlar saatin tersi yönünde dolanmaktadır.
Dünya ve Satürn üzerindeki kasırgalar arasındaki önemli farklardan biri de Satürn kasırgalarının çok daha büyük ve şaşırtıcı derecede hızla dönmesidir. Satürn fırtınası Dünya’daki fırtınaya göre daha sert rüzgârların etkisiyle dört kat daha hızlı dönmektedir. Karasal kasırgaların atmosfer üzerinde hareket etme yeteneğine karşılık Satürn’deki fırtına kuzey kutbu üzerinde kilitlenmiştir. Dünya’daki kasırgalar Dünya’nın kendi ekseni dönüşü nedeniyle kuzeye doğru yönelme eğilimindedir. Satürn’de ise böylesi bir sürüklenme kasırganın zaten kuzey kutbu üzerinde olması nedeniyle görülmemektedir.
Hampton Üniversitesi’nden Cassini görüntüleme ekibi üyesi Kunio Sayanagi: “Kasırga kuzey kutbu üzerinde sıkışmış olduğundan hareket edemiyor” diyor.
Bilimciler bu kasırganın birkaç yıldır devam ettiğini belirtiyor. Gezegenin kuzey kutbu 2004 yılında kış mevsimine girdi ve karanlıkta kaldı. Cassini bu sırada üzerindeki birleşik kızılötesi tayfölçer ve görsel kızılötesi haritalama tayfölçeri yardımıyla sarmal fırtınayı saptadı. Kutup karanlıkta kaldığı için görünür ışıkla görüntü alabilmek içinse Ağustos 2009’daki ekinoksu beklemek zorunda kaldı. Ancak o zaman kuzey kutbuna güneş ışığı ulaştı. Cassini’nin kutbu net görebilmesi için yörüngesinde küçük bir değişiklik yapması gerekti.
NASA’nın Jet İticileri Laboratuarı’ndan Scott Edgington: “Aracın gezegenin ekvatoral düzlemindeki yörüngesinden kutup noktasını görmesi zordu. Bu nedenle ve gezegenin farklı enlemlerindeki bulut dağılımını görebilmek için yörüngesinin değişmesi gerekliydi. Bu sayede kuzey kutbundaki muazzam fırtınayı görebildik” diyor.
Cassini her birkaç yılda farklı gözlem noktalarını görebilmek için yörünge açısını değiştirir. Uzay aracı bunun için Satürn’ün dev uydusu Titan’a yakın uçuş gerçekleştirir. Ancak bunun dikkatli bir şekilde planlanması gerekmektedir.
