Yakınımızdaki kırmızı süper devlerden biri olan İkizlerevi’nden (Betelgeuse) dışarı atılan maddenin ayrıntılı yapısı ortaya çıkarıldı.
Jodrell Bank Gözlemevi’nin e-MERLIN radyo teleskop dizisi tarafından alınan yeni görüntüde yıldızın dış atmosferinden şaşırtıcı derecede neredeyse dünya büyüklüğünde atılan sıcak gazın çevresindeki soğuk ve yay şeklini almış gaz kendini gösteriyor.
İkizlerevi, Avcı’nın omzundaki parlak kırmızı yıldız olup teleskopa gerek duyulmaksızın çıplak gözle görülebilmektedir. Güneş’ten 1000 kat büyük olmasına karşılık 650 ışık yılı uzaklıkta yer aldığından gökyüzünde küçük bir nokta olarak görünür. Yıldızın ve çevresinin ayrıntılarını ortaya çıkarabilmek için çeşitli teleskopların verilerini birleştiren özel yöntemler kullanılır.
Yeni çalışmaya göre yıldızın atmosferi görsel yüzeyinin beş katı kadar dışarı uzanmaktadır. İki dış atmosfer katmanı arasındaki sıcak noktalar ile bunlardan çok daha uzaktaki bölgelerdeki soğuk gazın etkileşimi yay şeklindeki görünümü ortaya çıkarır.
Sıcak noktalar yıldızı kabaca ikiye böler. Yıldızın 4000-5000 Kelvin sıcaklığındaki yüzeyine göre radyo yüzeyinin sıcaklığı 1200 Kelvin ve görsel yüzeyinin sıcaklığı 3600 Kelvin kadardır. Soğuk gaz ise yıldızdan yaklaşık 7,4 milyar km uzaklıktadır ki bu uzaklık Plüton’un Güneş’e olan uzaklığı kadardır. Neredeyse Dünya’nın üçte ikisi kadar ki kütlenin sıcaklığının 150 Kelvin olduğu sanılıyor.
Manchester Üniversitesi’nden Dr. Anita Richards bu noktaların neden bu kadar sıcak olduğunun belli olmadığını söylüyor. “Bir olasılığa göre titreşen yıldız ya da dış katmanlarındaki konveksiyon şok dalgalarına neden olarak gazı ısıtıp sıkıştırıyor ve biz sıcaklığı yer yer değişen atmosferin içindeki sıcak yerleri görebiliyoruz. Soğuk gaz ile yıldızın kaybettiği üst atmosferdeki sıcak gaz arasında bir ilişki olduğu düşünülmektedir” diyor.
İkizlerevi gibi süper dev yıldızların kaybettiği madde ile gelecekte bundan oluşabilecek yıldız ve gezegenlerin oluşum döngüsü hala açıklığa kavuşturulmamıştır. Bu çalışmayla birlikte bölgenin yüksek çözünürlüklü görüntüsü sorunun yanıtına yeni ipuçları eklemektedir.
Manchester School’daki Astronomi ve Fizik Merkezi’nden Dr. Richards: “İkizlerevi yıldızının her üç yılda bir kaybettiği Dünya kütlesindeki madde, yeni oluşacak yıldız ve gezegenlere zengin kimyasallar sağlıyor. Yıldızdan yayılan rüzgârın etkisiyle bu olayın nasıl başlayacağı ise astronominin çözülememiş sorularından biridir” diyor.
“Yıldızın merkezine kadar olan sıcak noktaları gösteren ilk görüntüyü elde ettik. Yıldız rüzgârı ile itilen madde ve sıcak noktaların ortaya çıkışını anlamamıza yarayacak radyo ve mikrodalga gözlemleri sürüyor. Bu yaşamın temel yapı taşlarını oluşturan unsurların gözlenmesini ve İkizlerevi’nin süpernova olarak patlamadan önce ne kadar daha hayatta kalacağını anlamamıza yardımcı olur.”
İkizlerevi’nin çevresindeki soğuk ve sıcak gazın oluşturduğu duvarı anlatan diğer yazı: Betelgeuse’un Tozlu Duvarı
