Uydu görüntülerine dayanarak Mars’ın 3 milyar yıl önce bugünkünden daha ılık ve sulu bir yüzeyi olduğunu söyleyebiliriz. Yüzeydeki göller eriyen buzullardan oluşmuştu. Önceki araştırmalarda gezegenin 3.8 ile 4 milyar yıl önceye kadar sulu olduğu ortaya çıkarılmıştı. Yeni bir çalışma ile daha fazla detay elde edildi. Mars Yörünge Keşif Aracı ile gezegenin yüzeyine ilişkin daha detaylı görüntüler elde edildi. Bu görüntülerle suyun daha geç dönemlerde gezegende bulunduğu bilgisi elde edildi.
Mars yüzeyindeki su göllerini oluşturan buzulları ne eritmiş olabilir? Volkanik ve göktaşı çarpmalarının bunda etkisi olabilir. Bu etkiler geçici bir süreliğine de olsa atmosferde yoğun gaz birikmesini sağlayacaktır. Bu da günümüzde sera etkisi denilen olayın oluşumunu hızlandırıp buzulları eritmiş olabilir.
Mars Yörünge Keşif Aracı özellikle Ares Vallis Kanyonu (videosu için tıklayın) ile ilgilendi. 2000 km uzunluğundaki dev kanyonun nasıl oluştuğu hala sırrını koruyor. Ancak yeni çalışma ile bu konuya bir açıklama getirildi. Kanyon, bölgede bulunan buzun süblimleşmesi yani su haline gelmeden gaz haline gelmesiyle oluşmuş olabilir. Bu durumda toprak, buzdan su oluşmadığı ve buz hızla yok olduğu için çökecek ve çeşitli yerlerde çökerek çukurlar oluşturacaktır.
Araştırmacılar çukurları birbirine bağlayan çok ince kanal dizileri de keşfettiler. Buzun bişr kısmının erimesiyle oluşan su bu kanalların açılmasını sağlamış görünüyor.
Bilim insanları dünya üzerinde Sibirya ve Alaska gibi yerlerde de bu tür yapıların olduğunu belirtiyor. Donmuş haldeki alt toprak katmanının bir süre sonra çözülüp kendine izler açtığı ve aynı olayın Mars’ta da bir zamanlar oluştuğu söylenebilir.
Yumuşayan buzdan oluşan su bu küçük kanalları izleyerek daha büyük bir göle ulaşıyor. Bu gölden daha aşağı seviyedeki bir başka göle de iletilen su daha büyük kanlarlı oluşturmuş ve göller arasındaki su seviyeleri dengeleninceye kadar da sözkonusu kanal yapıları oluşmuş olabilir.
NASA’ya bağlı araştırmacılar Mars’daki sözkonusu göllerin yaşını belirlemek çeşitli jeolojik yöntemlere başvurdular. Sonuçta çalışması yapılan 35 000 krater ve buna bağlı olarak da göllerin günümüzden yaklaşık 3 milyar yıl önce oluştuğu belirlendi. Bilim insanları göllerin ne kadar zamanla kuruduğunu yani suyun ne zaman çukurları terk ettiğini henüz bilmiyor.
Bu bulgular aynı zamanda astrobiyologlar tarafından da yakından izleniyor. Mars’ta bir zamanlar yaşamın olup olmadığı sorusunun yanıtı bu tür araştırmalar sonucunda bir neticeye varabilir. Göllerde biriken suyun ve gezegenin sıcaklığının mikrobik yaşamı tetikleyebileceği düşünülüyor. İşte bu krater ve göllerin olduğu yerler gelecek Mars görevleri için bir hedef olarak belirlenecek.
Kaynak: Science Daily
