Avrupa Güney Gözlemevi’ne üyelik çalışmaları başladı.
Dünyanın en büyük gözlemevleri ve teleskoplarını kurup işleten Avrupa Güney Gözlemevi’nin (ESO) Genel Başkan Yardımcısı ve Bilimsel İlişkiler Müdürü Dr. Bruno Leibundgut, ESO’nun gelecek 30 ile 40 yıl içerisindeki yeni projeleriyle ilgili bir konuşma yapmak üzere İnönü Üniversitesi’nde düzenlenen 18. Ulusal Astronomi ve Uzay Bilimleri Kongresi’ne (UAK) katıldı. Kongrede fizik, astronomi ve uzay bilimleri alanında çalışmalar yapan bilim insanları ve araştırmacıların yanı sıra, geleceğin genç bilimcileri de kendi çalışmalarını içeren konuşmalarını katılımcılara aktardı.
Türkiye’nin ESO adlı hükümetler arası bir gökbilim kurumuna üye olması için çalışmalar yapan ESO Türkiye girişimi adlı bir grup genç araştırmacının davetlisi olarak Türkiye’ye gelen Dr. Leibundgut UAK 2012’deki ESO özel oturumunda Avrupa Güney Gözlemevi’nin yürüttüğü çalışmaları içeren ve sorularla 2 saati aşan bir konuşma gerçekleştirdi. Evrenbilim alanındaki çalışmalarıyla bilinen Dr. Leibundgut, ESO teleskoplarından elde edilen sonuçlarla Evrenin genişlemesinin hızlandığını gösteren araştırmaya verilen 2011 Nobel Fizik Ödülü çalışmalarında da gözlemleri yürüten ekibin lideriydi.
Dr. Leibundgut konuşmasında Avrupa Güney Gözlemevi’nin (ESO) gelecekteki çalışmaları için “ESO önümüzdeki on yıllarda astronomi alanındaki lider konumunu devam ettirmek istiyor. Bu nedenle Avrupa dışına çıkarak daha uluslararası bir kurum olmaya ihtiyacımız var. Amerikalı ve Asyalı ortaklarımızla inşa ettiğimiz ve kurulumu devam eden radyo teleskop projesi ALMA ve önümüzdeki 30 ila 40 yılın en gelişmiş gözlem tesisi olacak 39 metre ayna çaplı Avrupa Aşırı Büyük Teleskopu (E-ELT) için 2013 yılında inşa işlemlerine başlıyoruz. Türkiye’nin de bu dev projelerin gerçekleştirilebilmesi için aramıza katılacak olmasını heyecanla bekliyoruz.” ifadelerini kullandı.
Türkiye’nin Vizyon 2023 hedeflerindeki kilit alanlardan biri olan uzay çalışmaları konusunda yetkili merci olacak Türk Uzay Ajansı’na öncülük eden ve henüz yeni kurulan Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı bünyesindeki Havacılık ve Uzay Teknolojileri Genel Müdürlüğü’nün isteği üzerine Dr. Leibundgut ve beraberindeki üyelik çalışmalarını başlatan ESO Türkiye heyeti, Türkiye’nin ESO üyeliği konusunda, Ulaştırma Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Mustafa Fırat, Havacılık ve Uzay Teknolojileri Genel Müdürü Cihan Kanlıgöz başkanlığındaki heyetin yanında toplantıda bulunan Haberleşme Genel Müdürü Atilla Çelik ve uzay ve havacılık alanında faaliyet gösteren kurumların üst düzey yetkililerini bilgilendirdi.(1) Toplantı sonrasında ESO ve Türkiye arasında üyelik müzakerelerine ilişkin öncelikle gayri resmi daha sonra ise resmi görüşmelere başlanılması kararı alındı. Böylelikle Türkiye’nin astronomi ve uzay çalışmalarının en iyi teknolojiye doğru dönüşümü için büyük bir adım atılmış oldu. Bu firsat kısa zamanda hızla astronom, mühendis, öğretmen ve endüstri dünyamız tarafından değerlendirilip, faydalanmaya başlanılan bir kurum olacaktır.
2012 yılı Avrupa Güney Gözlemevi’nin (ESO) kuruluşunun 50. yılını temsil etmektedir. Avrupa Güney Gözlemevi ESO, Avrupa’daki en önemli hükümetler arası gökbilim kuruluşudur ve dünyanın en üretken gökbilim gözlemevidir. 15 ülke tarafından desteklenmektedir: Avusturya, Belçika, Brezilya, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Finlandiya, Almanya, İtalya, Hollanda, Portekiz, İspanya, İsveç, İsviçre ve İngiltere. Tasarıma, inşaya ve önemli bilimsel keşiflere olanak sağlayan güçlü yer tabanlı gözlem faaliyetlerine odaklanan iddialı bir program yürütmektedir. ESO ayrıca gökbilim araştırmalarında teşvik edici ve düzenleyici bir dayanışma konusunda öncü bir rol oynamaktadır. ESO Şili’nin Atacama Çölü bölgesinde benzeri olmayan üç adet birinci sınıf gözlem yerleşkesi işletmektedir: La Silla, Paranal ve Chajnantor. ESO Paranal’da dünyanın en gelişmiş optik gökbilim gözlemevi olan Çok Büyük Teleskop’u (Very Large Telescope), ve iki tarama teleskopu işletmektedir. Kırmızı ötesi gözlem teleskopu VISTA dünyanın en büyük tarama teleskopudur ve VLT tarama teleskopu (VST) ise sadece görünür ışıkta gökyüzünü taramak için tasarlanan dünyanın en büyük teleskopudur. ESO varolan en büyük gökbilim projesi ve devrimsel gökbilim teleskopu ALMA’nın Avrupalı ortağıdır. ESO şu anda “gökyüzünü izleyen dünyanın en büyük gözü” olacak 39-metre ayna çaplı Avrupa Aşırı Büyük optik/yakın kırmızı ötesi Teleskopu, E-ELT’yi inşa etmeyi planlıyor.
Teleskop projeleri ve Görüntüler:
http://www.eso.org/public/images/archive/category/alma/
http://www.eso.org/public/images/archive/category/e-elt/
http://www.eso.org/public/images/archive/category/paranal/
Ayrıntılar:
Dip-Notlar:
(1) Bu görüşme 31 Agustos 2012 tarihinde Ulaştırma Bakanlığı’nda gerçekleşmiştir.
Umut Yıldız -(Hollanda, Leiden Üniversitesi)
Arif Solmaz -(Çağ Üniversitesi Uzay Gözlem ve Araştırma Merkezi)
Özgecan Önal-( İstanbul Üniversitesi, Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü)
