ESO’nun Şili’deki La Silla Gözlemevi’nde elde edilen yeni bir görüntüde muhteşem Messier 4 küresel yıldız kümesi gösteriliyor. Bu on binlerce yaşlı yıldızlar topluluğu bize en yakın ve en çok araştırılan küresel kümelerden olup, küme üzerindeki son çalışmalar buradaki yıldızlardan birinin beklenmedik özelliklerini ortaya çıkarmıştır. Yıldızın sonsuz gençliğin gizemine sahip olduğu görülüyor.
Samanyolu gökadası bazıları Evrenin geçmişine kadar uzanan (eso1141) 150’den fazla küresel kümeye ev sahipliği yapmaktadır. Yeryüzüne en yakın olan Messier 4 kümesi (NGC 6121 olarak da bilinir) olup Akrep takımyıldızı (The Scorpion) doğrultusunda bulunmaktadır. Bu parlak nesne dürbünle kolayca görülebilmekte olup, kırmızı parlak yıldız Antares’e yakındır, ve küçük amatör bir teleskopla bazı yıldızları görülebilir.
ESO’nun La Silla Gözlemevi’nde bulunan MPG/ESO 2.2-metrelik teleskopu üzerindeki Geniş Alan Görüntüleyicisi (WFI) ile elde edilen kümenin bu yeni görüntüsünde kümenin on binlerce yıldızı gözler önüne seriliyor ve küme Samanyolu’nun zengin arka fonuna karşı görüntüleniyor.
Gökbilimciler ayrıca kümedeki çok sayıda yıldızı özel olarak ESO’nun Çok Büyük Teleskopu ile inceledi. Yıldızlardan gelen ışığı bileşenlerine ayırarak onların kimyasal yapıları ve yaşları ortaya çıkarılabiliyor.
Messier 4’teki yıldızlardan elde edilen yeni sonuçlar heyecan verici. Küresel kümedeki yıldızlar yaşlılar ve bu nedenle normalde ağır kimyasal elementlerce zengin olmamaları beklenir [1]. Bulunan şey bu, ancak son yapılan taramalarda bir yıldızın beklenenden çok daha fazla miktarda hafif element lityum içerdiği görüldü. Bu lityumun kaynağı ise gizemli. Normalde bu elementin zamanla yıldızın milyarlarca yıllık yaşamında yok olması gerekiyor, ancak binlercesi arasından bu yıldız sonsuz gençliğin gizemini çözmüş gibi görünüyor. Ya bir şekilde orjinal lityumunu korumayı başardı, ya da kendini yeni üretilmiş lityumla zenginleştirmenin bir yolunu buldu.
Bu WFI görüntüsü kümenin geniş bir görüntüsünü ve zengin çevresini göstermektedir. Ayrıca merkezi bölgenin yörüngedeki NASA/ESA Hubble Uzay Teleskopu ile alınan tamamlayıcı ve daha ayrıntılı bir görüntüsü bu hafta Hubble Haftanın Görüntüsü serisinin bir parçası olarak yayınlandı.
Notlar
[1] Helyum’dan daha ağır olan çoğu kimyasal element yıldızlarda meydana gelir ve yıldızların yaşamının sonunda yıldızlar-arası ortama aktarılır. Bu zengin maddeler daha sonra gelecekteki yıldız nesillerinin yapı taşlarını oluştururlar. Sonuç olarak küresel kümelerdeki gibi elementler açısından kayda değer bir zenginleştirme öncesindeki bir ortamda meydana gelen çok yaşlı.
ESO-Türkiye (Çeviri: Arif Solmaz-Çağ Üniversitesi Uzay Gözlem ve Araştırma Merkezi)
