Gökbilimciler Spitzer ve Hubble Uzay Teleskopları yardımıyla bilinen en uzak noktadaki gökadalarda yüksek oranda yıldız oluştuğunu belirledi. GN-108036 adlı baloncuk şeklindeki gökada bu kadar uzaklıkta yer alan ve şimdiye kadar bulunan en parlak gökadadır.
Yer teleskoplarıyla varlığı onaylanan gökada 12,9 milyar ışık yılı uzaklıktadır. Spitzer ve Hubble verileri gökadanın yılda yaklaşık 100 yıldız oluşumunu gerçekleştirdiğini gösteriyor. Samanyolu, GN-108036 gökadası’ndan beş kat daha büyük ve 100 kat daha fazla kütleli olmasına karşılık yılda yaptığı yıldız sayısı bu gökadaya göre 30 kat daha azdır.
Tuscon’daki Ulusal Optik Gökbilim Gözlemevi’nden (National Optical Astronomy Observatory) Mark Dickinson: “Aslında keşif şaşırtıcı değil. Çünkü evrenin bu kadar uzak noktasındaki erken gökadaları bulamamış olmamıza karşılık erken evrenin parlak olduğunu biliyorduk. Bulunan erken evrendeki küçük bir gökada sadece. GN-108036 aşırı yıldız oluşumunu sağlayan gökada olması nedeniyle özel ve ender rastlanan bir nesne olabilir” diyor.
Japonya Tokyo Üniversitesi’nden Masami Ouchi liderliğindeki uluslar arası bir ekip Hawai’de Mauna Kea tepesinde kurulu olan Subaru Teleskopu ile yaptıkları gökyüzü taraması sonucunda uzak gökadayı buldular. Gökada daha sonra WM Keck Gözlemevi tarafından da onaylandı.
Ekip üyesi Yoshiaki Ono: “İki yıl boyunca üç farklı yöntemle kontrol ettiğimiz sonuçlar her seferinde bir önceki ölçümü doğruladı” diyor.
GN-108036 evrenin 13,7 milyar yıl önceki oluşumundan 750 milyon yıl sonra oluştu. Gökada bizden 12,9 milyar ışık yılı uzaklıkta olduğundan çok uzak geçmişi görüyoruz.
Gökbilimciler evrenin genişlemesi nedeniyle gelen ışığın dalga boyu uzayıp kırmızı tayfa yaklaştığından “kırmızıya kayma” olarak adlandırılan etkiyi dikkate alarak hesaplamaları yapar. GN-108036 Gökadası’nın kırmızıya kayma oranı 7,2’dir. Gökadaların sadece birkaçı 7 ve daha büyük kırmızıya kayma oranına sahiptir. Bunlardan sadece ikisi GN-1080362dan daha uzaktadır.
Hubble, Spitzer ile yapılan kızılötesi gözlemler gökadaların yıldız oluşum miktarını belirlemek için çok önemlidir. Gökbilimciler erken dönemde oluşan bu denli küçük bir gökadanın bu kadar büyük yıldız oluşturabildiğine şaşırmaktadır.
Büyük patlamadan sonra genişleyen ve soğuyan evrendeki hidrojen atomları morötesi ışık etkisi altına kalın bir sis bulutu örmüştü. Bu süre, ilk yıldızların ve gökadaların oluştuğu evrenin aydınlanma zamanından önceki “karanlık dönem” olarak bilinir. GN-108036 böylesi bir zamanda oluşmuş olabilir.
Ekip üyelerinden Riverside’daki Kaliforniya Üniversitesi’nden Bahram Mobasher: “Evren şimdiki yaşını sadece yüzde beşi yaşındayken yani büyük patlamadan 750 milyon yıl sonra oluşan GN-108036’daki yüksek yıldız oluşum oranı, günümüz gökadalarının gelişiminde etkili olmuştur. GN-108036 şimdiki evrenin atalarından biridir” diyor.
