Aralarında Leiden Üniversitesi’nde görevli Türk gökbilimci Umut Yıldız’ın da yeraldığı bir araştırmacı ekibi yeni bir keşfe imza attılar. ESA’nın Herschel Gözlemevi genç bir yıldızın çevresini saran, binlerce okyanus büyüklüğünde su buharı ve buz barındıran gizli bir yapı ortaya çıkardı.
176 ışık yılı uzaklıktaki TW Hydrae adındaki 5-10 milyon yıl yaşındaki yıldızda, çevresini saran yoğun gaz ve toz diski içerisinde yeni gezegen oluşumu gerçekleşiyor.
Dünya’daki suyun büyük bir kısmının gezegenimizin oluşumu sırasında çarpan kuyrukluyıldızlardan geldiğine inanılıyor. Herschel’in 103/P Hartley kuyrukluyıldızına yönelik çalışması da bu konuya ışık tutuyor. Şimdiye kadar diğer yıldızların çevresindeki gezegen oluşumu sağlayan diskler hakkında çok fazla şey bilinmiyordu.
Keşif Herschel’in HIFI aleti yardımıyla gerçekleşti.
Çalışmada adı geçen su buharı miktarı beklenenden daha az bulunsa da bunun nedeninin diskteki buzun yıldızlararası morötesi ışıma nedeniyle buharlaşmasıdır. Bu su genç yıldızın çevresinde oluşan gezegenler için zengin kaynak olabilir.
Hollanda Leiden Üniversitesi’nden Michiel Hogerheijde: “Güneş Sistemi’nde kuyrukluyıldızların oluşum süreci gibi milyonlarca yıl içinde diskte bulunan suya toz taneciklerinin yapışması olayı gerçekleşiyor olabilir. Bu kuyrukluyıldızların gezegenlerdeki suyun kaynağı olduğuna inanıyoruz” diyor.
Bilim insanları önceki yer gözlemleri ve NASA’nın Spitzer Uzay Teleskopu gözlemlerini de birleştirerek ayrıntılı benzetimler (simülasyon) oluşturdular. Böylece gezegen oluşumu gerçekleşen bölgelerdeki buz miktarı hesaplanabildi.
Sonuçta HW Hydrae çevresindeki su miktarının Dünya okyanuslarını birkaç bin kez dolduracak kadar çok olduğu belirlendi.
Dr. Hogerheijde: “Biz zaten daha önce de üç başka yıldızın çevresinde gezegen oluşumu bölgelerini Herschel ile çalışmıştık” diyor.
“Bu açıdan benzer sonuçlar ortaya çıkacaktır. Ancak sonraki gözlemlerde nesnelerden şimdikinden üç kat daha uzun mesafelerde çalışma gerekeceğinden daha uzun gözlem süresi gerekecek.”
Gökbilimcimiz Umut Yıldız ise: “Dünyamızda çok büyük oranlarda su bulunmasına rağmen, özellikle bir yıldız oluşum diskinde su bulmak gerçekten çok zordu. Bu nedenle Herschel’in cok değerli gözlem zamanından yaklaşık 20 saat ayrıldı. Sonuç beklenenden daha az su olduğunu ortaya çıkarmış da olsa herkesi heyecanlandıran bir keşif oldu” diyor.
Araştırma gezegen oluşum disklerinde suyun rolünü anlamak ve kendi gezegenimizde suyun nasıl ortaya çıktığını kestirmek için önemli bir dönüm noktası oluşturuyor.
ESA’nın Herschel Proje ekibinden Göran Pilbratt: “Herschel ile yıldız ve gezegen oluşum sürecindeki suyun izi takip edilebilir” diyor.
“Güneş Sistemi’ndeki gezegenlerin oluşumunu ne tür maddelerin etkili olduğu inceleniyor.”
Kaynak: ESA
İlgilenenler için: Leiden Üniversitesi haberi: http://www.strw.leidenuniv.nl/
Özgün makale linki: http://www.sciencemag.org/
