ESO’ ya ait Yeni Teknoloji Teleskopu (NTT) açık yıldız kümesi NGC 2100’ın çarpıcı bir görüntüsünü yakaladı. Bu eşsiz yıldız kümesi yaklaşık 15 milyon yıl yaşındadır, ve Samanyolu gökadasının yanı başında olan Büyük Macellan Bulutu’nda yer almaktadır. Bu yıldız kümesi Tarantula Bulutsusu yakınından gelen parıldayan gaz tarafından sarılmış durumdadır.
Gözlemciler sıkça NGC 2100 ‘ü onun etkileyici Tarantula Bulutsusu (eso0650) ve süper yıldız kümesi RMC 136’ya (eso1030) olan fazla yakınlığı nedeniyle gözden kaçırırlar. Tarantula Bulutsusunun gaz parıldaması bu görüntüdeki ilgi odağını dahi çalmaya çalışmaktadır – buradaki parlak renkler bulutsusunun çevre kısımıdır. Bu yeni resim Şili’de ESO’ ya ait La Silla Gözlemevi’ndeki Yeni Teknoloji Teleskopu’nda bulunan EMMI cihazını kullanarak pek çok farklı renkli filtrelerden elde edilen gözlemden oluşturulmuştur. İyonize olmuş hidrojen (burada kırmızı renkte görülüyor) ve oksijen (mavi renkte görünüyor) parıldamasından gelen ışık üst üste binerken, yıldızlar doğal renklerinde görülmektedir.
Bulutsuda görülen renkler onları ışıldatan yıldızların sıcaklıklarına bağlıdır. Süper yıldız kümesi RMC 136’da yer alan Tarantula Bulutsusu’ ndaki genç sıcak yıldızlar bu görüntünün üstünde ve sağındadırlar ve resimde kendini mavi bulutsulaşma olarak gösteren oksijenin parıldamasına neden olacak kadar kuvvetlidir. NGC 2100’ün altında kırmızı parıldama ya RMC 136’daki sıcak yıldızların etkisinin dışa erişiminin ulaşıldığını ya da yalnızca hidrojeni ortaya çıkarabilen soğuk ve yaşlı yıldızların bu bölgede baskın etkiye sahip olduğuna işaret etmektedir. NGC 2100‘de oluşan yıldızlar yaşlı ve daha az enerjiktirler ve bu yüzden onlarla ilişkili az bulutsulaşmaya sahiptirler ya da hiç sahip değildirler.
Yıldız kümeleri aynı zamanda tek bir gaz ve toz bulutundan oluşmuş olan yıldız gruplarıdır. En çok kütleye sahip yıldızlar kümenin merkezinde oluşma eğilimindeyken, daha az kütleli olanlar dış bölgelerde baskındırlar. Bu, merkezde yoğunlaşmış büyük miktarlarda yıldızlar boyunca, kümenin merkezini dış bölgelerden daha fazla parlak yapar.
| Büyük Macellan Bulutu’ndaki NGC 2100, Tarantula Bulutsusu ve RMC 136’nın yerleri. (ESO) |
NGC 2100 bir açık kümedir, yani yıldızları kütle çekimi tarafından göreceli olarak gevşek bir bağlılık gösterirler. Bu kümeler , diğer kümeler ile çekimsel etkileşim süresince nihayetinde dağıldıkları için, onlarca ya da yüzlerce milyon yıl olarak ölçülen bir yaşam süresine sahiptiler. Küresel kümeler, ki uzman olmayan bir gözlemciye benzer görünürler, çok daha fazla yaşlı yıldız içerirler ve birbirlerine daha sıkıca bağlıdırlar ve bu yüzden daha uzun yaşam sürelerine sahiptirler: pek çok küresel küme neredeyse Evren’in kendisi kadar yaşlı olarak ölçülmüştür. Bu yüzden, NGC 2100 Büyük Macellan Bulutu’ndaki komşularından daha yaşlı olabiliyor iken, yıldız kümeleri standartları bakımından hala yeni yetme bir gençtir.
Genç kümelerin bu görüntüsünün verisi David Roma’ nın ESO tarafından 2010’da yapılan gökbilim fotoğraf yarışmasının [3] parçası olarak Gizli Hazineler başvurusu için çekilen ESO’ ya ait veri arşivlerinin içinden seçilmiştir.
Notlar
[1] EMMI ESO Çok Modlu Cihaz’ a karşılık gelmektedir. Hem bir görüntüleme kamerası hem de tayfölçüm cihazıdır.
[2] Oksijenden gelen parıltının çoğu iki elektronunu kaybetmiş oksijen atomlarından gelmektedir. Bu güçlü yayınım bulutsuda genel bir durumdur fakat yakın zamanın astronomik tayf ölçme uzmanları için gizemliydi ve başlangıçta Nebukium adı verilen yeni bir elementten geldiği düşünülüyordu.
[3] ESO’nun Gizli Hazineler 2010 yarışması amatör gökbilimcilere ESO’ nun devasa astronomi veri arşivlerini, katılımcılar tarafından ortaya çıkarılmaya ihtiyaç duyulan iyi gizlenmiş bir gizemi bulma umuduyla, araştırma fırsatı verdi.
ESO-Türkçe (Çeviri: Fırat Koçak-İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü – ESON Türkiye Ekibi)
