Hubble Uzay Teleskopu Samanyolu’nun merkezive yıldızlarla dolu eski bir köşesinde ender rastlanan bir yıldız türü olan başıboş mavi yıldızları görüntüledi. Başı boş mavi yıldızların yoğun bulunduğu bölgenin gözlemi gökbilimcilere bu yıldızların büyüklüğünü ya da genç ve yaşlı yıldızlar arasında yer alan bir tür olup olmadığının kıyaslanmalarını sağlayacak. Ayrıca keşifle bu yıldızların nasıl oluştuğu da anlaşılabilir.
Başı boş mavi yıldızlar yarım yüzyıl önce eski küresel yıldız kümelerinin birinde bulundu. Bu yıldızlar Güneş gibi gökadanın kenarına yakın olan bölgelerde bulunmuştu. Bu yıldızlar ilk kez Hubble ile gökadanın merkezinde gözlendi.
Hubble ile gökbilimciler Samanyolu’nun kalabalık ve geniş merkezi bölgesinde başı boş mavi yıldızlar buldu. Başı boş mavi yıldızlar çok sıcak olduklarından mavi görünür. Başı boş mavi yıldızların olduğu şişkin bölgenin incelenmesi bu yıldızların evrimi hakkında fikir verebilir.
Sonuçlar Boston’daki Amerikan Astronomi Derneği toplantısında Indiana Üniversitesi ve Los Angeles’daki Californiya Üniversitesi ortak çalışması olarak ekip lideri Will Clarkson tarafından sunulacak.
Bu çalışma sonucuna göre Samanyolu’nun merkezindeki şişkinlik nedeniyle milyarlarca yıl önce yıldız oluşumu durdu. Bölge şimdi Güneş benzeri yıldızlar ve kırmızı cücelere ev sahipliği yapıyor. Bir zamanlar orada bulunan dev mavi yıldızlar milyarlarca yıl önce süpernova şeklinde patladılar. Gökadamızı bir yemek tabağı büyüklüğünde düşünürsek merkezi bölge tabağın ortasına konulan bir greyfurt kadar olacaktır.
Bu keşif 2006 yılında yapılan ve yedi gün süren bir gezegen arama projesi olan Sagittarius Window Eclipsing Extrasolar Planet Search (SWEEPS) araştırmasının bir sonucudur. Hubble 26 000 ışık yılı uzaklıktaki gökada merkezindeki şişkin bölgede yer alan 180 000 yıldızın değişkenliklerini izledi. Aslında çalışma yıldızlarına çok yakın dolanan sıcak Jüpiterleri keşfetmek amacındaydı. Ancak SWEEPS ekibi parlaklık ve sıcaklıklarıyla kendilerini gösteren 42 tuhaf mavi yıldız keşfetmişti.
Başı boş yıldızların uzun ömürlü olduğu düşünülüyor. Şimdiye kadar gökadanın merkezi hattı görüntüyü kapatan toz ve gaz diskleri ile genç yıldızların varlığı kanıtlamamıştı.
Hubble Samanyolu’nun ön kısmından merkezine doğru bir hareketlilik olduğunu gösterdi. Şişkin merkeze yönelen yıldızlar farklı hızlara sahip. Bu yıldızların hareketlerine ait gözlemler iki yıl sonra ilk gözlem dönemini bölgeye ayıran Hubble ile gerçekleşti.
Başı boş mavi yıldızların diğer yıldızlarla birlikte hareket ettiği belirlendi. Hubble’ın gözlem bölgesinin gökyüzünde kapladığı alan bir tırnak ucu kadar olmasına karşılık aslında içinde çeyrek milyon yıldız bulunmaktadır. Sadece Hubble’ın üstün görüş yeteneği böylesine kalabalık bir alanda ölçüm yapılmasına izin verir” diyor Clarkson.
42 aday başı boş mavi yıldızdan 18-37 tanesinin ön plandaki nesnelerle görülen genç şişkin küçük yıldız topluluğunun arasında olduğu düşünülüyor.
Başı boş mavi yıldızların yapısı ise birden fazla seçenek olduğu düşünüldüğünde kesin değil. Gökbilimcilerin ortak fikri bu başı boş mabi yıldızların çiftler halinde olduğudur. Çok büyük bir yıldızdan madde alan yıldız büyüyüp genişler. Yapısına karışan hidrojen nedeniyle yıldızdaki nükleer füzyon daha hızlı bir şekilde gerçekleşir, sıcak ve mavi bir yıldız olur.
Yedi günlük gözlemlerle elde edilen ışık eğrileri başı boş mavi yıldızların birbirine yakın dolanan ikili yıldızlar olabileceğini ortaya çıkardı. Bir yıldızın şekli onu etkileyen arkadaş yıldız nedeniyle değişikliğe uğrar. Baltimore’daki Uzay Teleskopu Bilim Enstitüsü’nden Kailash Sahu: “SWEEPS programı geçiş yöntemine göre küçük ışık değişimlerini ölçerek gezegen keşfetmek için tasarlanmıştır. Bu nedenle program başı boş mavi yıldızların ikili olduğunu kolayca tesoit edebilir” diyor.
