Güneş’e yakın yıldızlardan biri olan Gliese 581’in çevresindeki yaşam alanı içinde bulunan gezegende olası yaşam izini belirleyebilmek için bugüne kadar birkaç çalışma yapıldı. Daha önce yaşam olabilecek gezegenlerden ikisinden ümidini kesen gökbilimcilerin yeni gözdesi Gliese 581 d gezegeni. Gezegen dünya gibi yaşamı destekler özelliğe sahip olabilir.
Evrende yalnız mıyız? Uzayın herhangi bir yerinde Dünya gibi yaşam olan bir gezegen bulunuyor mu? Bu sorunun yanıtını arayan gökbilimciler çalışmalarını yıldızlarının yaşam alanı içinde bulunan karasal gezegenlerde yoğunlaştırdı. Çünkü yaşam alanı içinde yer alan bir gezegenin sıcaklığı ne soğuk ne de sıcak olur ve bu nedenle yaşam için en gerekli madde olan sıvı suyu barındırabilir.
Bu arayışta kırmızı cüce Gliese 581 yıldızı özel bir yerde. 2007 yılında yıldızın yaşam alanının iç ve dış kısmında iki gezegen bulunduğu belirlendi. Gliese 581 d gezegeni başta soğuk bir gezegen olarak nitelense de araştırmacılar bu gezegenin yaşamı barındırabileceğini belirledi. Yine de atmosfer uzmanları gezegende dünya gibi sıvı okyanusların bulunmasının Venüs’de olduğu gibi sera etkisi nedeniyle buharlaşabileceğini gösterdi. Santa Cruz Üniversitesi’nde Steven Vogt’un başkanlığını yaptığı bir ekip 2010 yılında Gliese 581 g adlı “Zarmina’nın Dünyası” olarak nitelendirdikleri bir gezegenin varlığını belirledi. Dünya kütlesine yakın bir kütleye sahip olan gezegen yaşam alanının tam ortasında bulunuyor. Bu keşifle Dünya benzeri bir gezegen bulunmuş gibiydi. Ancak başka araştırmacılar tarafından gerçekleştirilen gözlemlerle gezegenle ilgili umutların tükenmesine neden oldu. Gökbilimcilerin büyük bir çoğunluğu şimdi Gliese 581 g’de yaşamın olamayacağına inanıyor.
Nihayet Gliese 581 g’den daha büyük ve ondan uzaktaki yörüngesinde dolanan Gliese 581 d’de yaşam olabileceği belirlendi. Çalışma Paris’teki Pierre Simon Laplace Enstitüsü’ndeki Meteoroloji Hareketleri Laboratuarı çalışanları ile Robin Wordsworth, François Forget ile gerçekleşti. Dünya’dan iki kat büyük ve yedi dünya kütlesindeki gezegenin karasal olduğu düşünülüyor. İlk bakışta gezegenin yaşamı destekler nitelikte olmadığı düşünülür. Çünkü gezegen Dünya’nın aldığı enerjinin üçte birini aldığı ve yıldızına kilitli olduğu için bir kısmı sürekli gündüz diğer kısmı ise sürekli gecedir. Keşfinden sonra atmosferinin kalın olabileceği ve bu durumun gündüz kısmında sıcaklığın yüksek olmasına ve gece kısmında ise çok düşük olmasına neden olacağı düşünülüyordu.
Bu düşüncenin doğruluğunu test etmek için Wordsworth ve ekibi bir bilgisayar modeliyle ötegezegenin iklimini öngörmeye çalıştı. Model Dünya’daki iklim değişikliğini göz önünde tutarak üç boyutta gezegen atmosferini ve yüzeyini ortaya çıkarmaya çalışır. Model gazlar, bulut ve parçacık akımları etkilerinin de eklenmesiyle gerçeğe yakın duruma getirilmeye çalışılacak.
Bu kadar büyük bir gezegende en olası senaryo okyanus, bulut ya da yağışların olması değil, gezegenin yoğun karbondioksit bulutlarıyla kaplı olmasıdır. Bunun en önemli sonucu Dünya’daki gökyüzünün mavi görünmesinin nedeni olan Rayleigh saçılmasıdır. Atmosferden geçen Güneş ışığının kalın atmosfer tarafından saçılmaya uğramasıyla gökyüzü mavi bir renge bürünür. Ancak Gliese 581 yıldızının kırmızı ışığı bu durumdan neredeyse etkilenmez. Bu da atmosferde sera etkisi oluşturan karbondioksitin gezegeni ısıtarak yükseklerde karbondioksit buzunun oluşumuna neden olur. 3 boyutlu benzetimde gündüz ışığı ile ısınan atmosferin dolanarak gece tarafında ve kutuplarda atmosferin çökmesini engellediği gösterildi.
Bilim insanları 20 ışık yılı uzaklıktaki Gliese 581’in bize yakın yıldızlardan biri olduğu için de mutlular. Konu böylesi bir yıldıza gitme değil. Yıldızlararası uzaya gönderilen Gezegen 1 (Voyager 1) böylesi bir yıldıza 300 000 yılda ancak ulaşır. Bilim insanlarını mutlu eden gezegenin doğrudan gözlemlerle atmosferinin incelenebileceğidir. Her ne kadar Gliese 581 d için yaşamı barındırabilecek gezegen olma olasılığı varsa da Uranüs ya da Neptün gibi atmosferinde hidrojeni tutmuş, yıldızın erken döneminde esen yıldız rüzgârları atmosferi yırtmış olabileceği olasılığını da göz ardı etmemek gerekiyor. Yakın gelecekte daha güçlü teleskoplarla ayrıntılı bilgiler gün ışığına çıkabilecek.
Eğer Gliese 581 d yaşam için uygun bir yerse ilginç bir yüzeyi ve oldukça kalın bir atmosferi olmalıdır. Ancak gezegen alışık olduğumuz iklim çeşitliliği yönünden zengin olmayabilir. Elbette yaşam için Dünya’daki durumun şart olmadığı da düşünülenler arasında.
