NASA’nın Cassini uydusu Satürn ile Enceladus arasında bir elektrik akımı olduğunu keşfetti. Bu keşif gezegen ile uyduları arasındaki etkileşimin anlaşılmasında yardımcı olacak.
Bilim insanları daha önce Satürn’den yayılan bir elektrik akışı olduğunu ileri sürmüştü. Cassini’nin 2008’den bu yanan yolladığı verileri inceleyen araştırmacılar, dev gezegenin kuzey kutbundan 240 000 km uzaklıkta dolanan Enceladus’a doğru morötesi ışık altında parlayan bir parıltı olduğunu fark ettiler.
Parıltı Satürn ile Enceladus uydusunu birbirine bağlayan manyetik alan çizgisinin sonunda görülüyor. Bu elektrik akışının nedeni ise gezegenin kuzey ve güney kutup gölgeleri arasında gerçekleşen elektron hareketi.
NASA’nın Jet İticileri Laboratuarı’ndan Cassini görevi ekip üyesi Marcia Burton: “Satürn’deki bu tuhaf izin keşfi, Satürn’ün manyetik alanını ve parçacık akışının anlaşılmasında önemli rol oynayacaktır. Bu bize Satürn ile uyduları arasındaki bağlantının görsel açıdan ilk kanıtıdır” diyor.
Eliptik kutup ışığı (aurora) Kaliforniya ya da İsveç büyüklüğünde olup en az 400 km ve 1200 km boyutlarında bir bölgeyi kapsıyor. Parıltı o denli şiddetli ki tayf ölçeri olmayan bir optik teleskopta bir görülebilir. Buna karşılık bilim insanları gezegenin güney kutbunda benzer bir oluşuma rastlamadı. Jüpiter’in aktif Io uydusu, dev gezegenin kuzey ve güney kutuplarında benzer izler oluşturur. Bu nedenle araştırmacılar Satürn ile Enceladus arasında da benzer bir elektrik akımının var olabileceğini düşündüler. Bu alan içine aktif bir şekilde su buharı ve organik moleküller püskürten tek uydu Enceladus’tur. Ancak yıllardır bilim insanları herhangi farklı bir durumla karşılaşmadı.
Çalışmanın yayınlandığı Nature and Geophysical Research Letters’deki yazı sahibi Wayne Pryor: “Cassini’deki parçacık algılayıcıları Enceladus yakınında ve Satürn’ün manyetik alanı kenarlarında parçacık akımına rastladı. Bu akımın sonunda ise Satürn üzerinde morötesi ışıkta dans eden parıltıyla karşılaştık” diyor.
2008 yılında Cassini manyetik alan içinde elektron demetlerine ve Enceladus yakınlarında da yüksek enerjili proton demetlerine rastladı. Araştırmacılar bu parçacıkların Satürn’de bir kutup ışığı oluşturabilecek yeterlikte olduğu sonucuna ulaştılar. Birkaç hafta sonra da Cassini Satürn’ün kuzey yarımküresinde kutup ışığı görüntülerini iletti. 2009 yılında da Iowa Üniversitesi’nden Donald Gurnett liderliğindeki Cassini ekibi Satürn atmosferinin üst kısmında Enceladus ile manyetik bağlantısı olan sinyaller olduğunu bildirdi.
Enceladus’tan fışkıran su buharı bulutu Satürn çevresindeki manyetik alan ile etkileşerek iyonlaşmış plazma bulutu üretir. Bu bulut manyetik alan çizgilerini etkiler. Kutup ışığındaki parlaklık Enceladus’tan fırlayan parçacıklara bağlıdır.
John Hopkins Üniversitesi Uygulamalı Fizik Laboratuarı’ndan Abigail Rymer: “Yeni veriler, aktif olan küçük uydu hakkında uzun sürecek tartışmalara neden olacak gibi görünüyor. Araştırmacılar şimdi bu akışın değişken olup olmadığını merak ediyor” diyor.
