Hubble Uzay Teleskopu 3 Haziran’da Jüpiter’de görülen sıra dışı parlamanın nedenini buldu. Parlamanın nedeni Jüpiter’in üst atmosferindeki bulutlarda yanan dev bir meteor. Boş uzaydan Jüpiter’e ne olduğunu anlayamadan düşen meteor daha atmosferin üst katmanlarındaki bulutlarla çarpışır çarpışmaz alev aldı. Jüpiter’de bu tür çarpışmalara daha önce de rastlanmıştı.
Gökbilimciler Dünya’dan 640 milyon km uzaklıkta açığa çıkan enerjinin görülebilmesi için yeterince parlak olması gerektiğini vurguluyor. Ama bu çarpışmanın gezegen atmosferinin ne kadar derinlerine kadar işlediği bilinmiyor. Çarpışma bölgesinde sürekli bir “kara göz” deseni aranmıştır.
Hubble’ın Geniş Alan Kamerası-3 ile aranan bu iz bulundu. Görüntüler 7 Haziran tarihinde alındı üç gün süren parlamaların ardından Jüpiter’in bulutlarında enkaza ilişkin işaretler kayboldu. Bu da nesnenin bulutların arkasında alçalıp patlamadığını gösteriyor. Kolorado’daki Uzay Bilimleri Enstitüsü’nden Heidi Hamel: “Eğer bu gerçekleşseydi bulutlardan aşağı yağmur gibi enkaz parçacıkları yağar ve biz de gerek morötesi gerekse görünür bölgede alınan görüntülerde patlama izini görürdük. Tam tersine biz bir patlamayı andıran bir işaret ya da bir ateş topu olduğunu düşündüren bir iz görmedik” diyor.
Koyu lekeler ilk kez 1994’de Jüpiter’e bir kuyrukluyıldız çarptığında görülmüştü. Benzer bir olay geçtiğimiz yıl Temmuz ayında asteroit olduğu düşünülen bir nesnenin dev gezegene çarpmasıyla belirdi. Son görülen şanssız nesnenin ise öncekiyle aynı boyutlarda olduğu düşünülüyor.
“Gezegene düşen nesnenin bir meteor olduğunu Hubble doğruladı. 2010 çarpışmasında ne bir patlama ne de bir dağılma görmememizin nedeni budur” diyor Hammel.
Avustralyalı amatör gökbilimci Antohny Wesley 3 Haziran günü parlamayı gördü. Teleskopu’ndan gelen görüntüyü izliyordu. Aynı şekilde eş zamanlı olarak Filipiler’den amatör gökbilimci Chris Go’da Jüpiter’i izlemekteydi. (Konuyla ilgili ayrıntılı haber için tıklayınız.)
Jüpiter görüntülerinde görülen parlama dünyaya düşen meteorların parlama süresi kadar, 2 saniye sürdü. Gezegenin atmosferine büyük hızla giren meteorlar, atmosferdeki gazların etkisiyle yüksek sıcaklıklara kadar ısınır ve alev alır. Alev alan meteor parçalara ayrılarak birkaç saniye içinde gözden kaybolur. Gökbilimciler dev gezegen Jüpiter’de bu tür çarpışmaların en az haftada birkaç kez tekrar ettiğini ancak bizim ancak büyük olayları olanları gördüğümüze inanıyor.
Bir süre önce Jüpiter’in atmosfer şeritlerinden birinin (Güney Ekvator Kuşağı) ortadan kaybolması üzerine Hubble gözlerini bu gezegene dikmişti.
Hubble görüntülerinde daha yüksekteki beyaz amonyak buz kristali bulutlarının, alçaktaki koyu renkli bulut kuşaklarını gizlediği görülüyor. Hammel konuya esprili bir açıdan bakıyor: “Jüpiter’in Güney Ekvator Kuşağı için hava durumu: amonyak yüklü bulutlarla kaplı.”
Ekip bu amonyak bulutlarının geçmişte olduğu gibi kısa sürede temizleneceği düşüncesini paylaşıyor. Zaten Hubble’da amonyak bulutlarının yavaşça çekilmeye başladığını gözledi. Bölgeden alınan görüntülerde koyu renkli noktaların ortaya çıktığı görülmüş. Tıpkı 1970’lerde olduğu gibi kaybolan kuşak tekrar yerini alacak gibi görünüyor.
Kaynak: Hubble Site
