Bir süre önce Cassini’nin Satürn Sistemi’ne yönelik fotoğraflarından bazılarını sizlerle paylaşmıştım. Cassini’den güzel Satürn görüntüleri gelmeye devam ediyor. Bu defa çok özel bir çalışmayı NASA kendi sitesinde yayınladı.
Geçtiğimiz Ağustos ayında ekinoks durumuna geçen Satürn’ün Cassini tarafından çekilen yüksek çözünürlükteki fotoğrafı yayınlandı. Fotoğraf müthiş. Halkaları, halkalar arası boşluğu ve minik birkaç uydusunu gözler önüne seriyor. Ekinoks durumundaki Satürn’ün halkaları gezegene göre neredeyse düz olduğundan bakmaya, incelemeye değer bir görüntü ortaya çıkmış.
Satürn 11 Ağustos günü ekinoks durumuna geçti. Bir yılı 29,7 yıl süren Satürn’e bu günde güneş ışığı tam karşıdan dik olarak vurdu ve gezegende gece-gündüz eşitliği sağladı. Bu fırsatı değerlendiren Cassini Uzay Aracı da gezegenin güzel bir fotoğrafını çekti. Dünyamız ekinoksa bugün yani 22 Eylül’de girecek.
Cassini tarafından iletilen fotoğrafı inceleyen bilim insanları halkalarda yüksek bölgeler ve gölgeli kısımlarda saptadı. Halkalarda 4000-4500 metrelik yüksek tepelerin olduğu yani sanılanın aksine halkaların düz olmadığı görüldü. Buna karşılık fotoğraftaki en büyük sürpriz halkaların kağıt gibi ince görüntüsü oldu. Bu görüntülerle şimdi halkaların kaç yaşında oldukları hesaplanabilecek.
Dünya’dan bakıldığında Satürn halkalarını bu derece net göremiyoruz. Cassini’nin de böylesine bir fotoğraf alabilmesi için Satürn’ün ekinoks durumunda olması gerekirdi ki Cassini’de bu fırsatı kaçırmadı.
Görüntünün solunda yeralan Satürn uydusu Janus’tur(179 km çapında). Fotoğrafın altında görülen uydu ise 113 km’lik çapıyla Epimetheus’tur. Sağ kısımda göze çarpan uydunun adı Pandora’dır (81 km çapında). Yine bu kısımda ancak en dıştaki F halkası içinde kalmış görünen uydu ise 30 km’lik çapıyla Atlas uydusudur. Bu uyduların görülebilmesi için parlaklık 30 ile 60 kez arttırılmıştır. Arka planda sönük görülebilen parlak noktalar ise uzaktaki yıldızlardır.
Bu görüntü 12 Ağustos 2009’da tam ekinoksatanm yaklaşık 1,25 gün sonra geniş açılı kameradan, kırmızı, mavi ve yeşil fitreler kullanılarak alınan görüntülerin birleştirilmesiyle oluşturulmuştur. Cassini bu sırada dev gezegenden 847 bin km uzaklıktaydı. Fotoğraf ölçeği piksel başına 50 km’dir.
Meraklısı için:
Satürn’ün halkaları ile ilgili olarak Carl Sagan’ın Kozmos adlı kitabından okuduğum bir bölümü sizlerlerle paylaşmak isterim;
….bir uzay aracıyla bu buz parçalarının yakınına gidebilmek için süratimizi saatte(45000 mil) yaklaşık 62000 km yapmalıyız ki,beraberinde dolaşabilelim.başka bir deyişle,o buz parçalarının Satürn çevresindeki dönüş hızlarına ayak uydurarak biz de Satürn çevresinde yörüngede dolanmalıyız. Ancak o taktirde ne olduklarını tam olarak anlayabiliriz….
…..halkayı oluşturan madde parçası,Satürn’e yakın bulunduğu oranda yörüngede dönme hızı artacaktır;içteki parçacıklar dıştaki parçacıklardan daha hızlı dönmektedirler. Her ne kadar komple grup olarak parçacıklar gezegenin çevresini saniyede 20 km hızla dönüyorsa da birbirine yakın iki parçacığın görece hızı düşüktür.Dakikada bir kaç santimetre fark edecek kadar.Bu görece devinimden ötürü parçacıklar karşılıklı çekimin etkisiyle hiçbir zaman birbirlerine yapışamıyorlar.Yapışmaya çabalayınca,yörüngesel hızlarının az fakat değişik oluşu onları birbirinden ayırıyor.Eğer halkalar Satürn gezegenine bu denli yakın olmasalar,sözünü ettiğimiz etkinin gücü azalır ve küçük kartopları bir araya gelerek sonuçta bir uydu oluştururlardı…
Kaynak:Carl Sagan/ Kozmos