NASA’nın Geniş Alan Kızılötesi Araştırma Uydusunun (WISE) verilerini inceleyen gökbilimciler 300 trilyon güneş ışığı parlaklığında uzak bir gökada keşfetti. Bilinen en parlak gökada olmaya aday olan devasa cisim, kısa adı ELIRG (çok parlak kızılötesi gökadası) olan yeni bir gökada sınıfındadır.
NASA’nın Jet İticileri Laboratuarı’ndan (JPL) Chao-Wei Tsai: “Gökada evrimini çok geniş pencerede tarıyoruz. Gökadanın göz kamaştırıcı ışığı merkezindeki karadeliğin anlık büyümesine bağlı olabilir” diyor.
WISE J224607.57-052635.0 olarak bilinen parlak gökadanın merkezinde dev bir karadelik olabilir. Süper karadelikleri saran madde diski milyonlarca derece sıcaklığa kadar ısınıp yüksek enerjili, görünür ışık, morötesi ve X-ışını yayabilir. Ancak çevresindeki toz ışığın gelmesini engeller ve ancak kızılötesi ışıkta görülebilir.
Gökada merkezlerinde karadeliklerin olduğu biliniyor, ancak bu kadar uzakta, ender rastlanan bir cisimde bulunması önemlidir. 12,5 milyar ışık yılı uzaktaki gökadanın merkezindeki karadelikten kaynaklanan ışığın gelmesi onun geçmişini görmemiz demek. Yani 13,8 milyar yıl yaşında olan evren şimdikinin onda biri yaşındayken oluşmuş cismi görüyoruz.
Yeni çalışma ELIRG’lerdeki karadeliklerin neden o kadar büyüdüğüne üç çözüm getiriyor. Birincisi zaten büyük doğmuş olmaları. Diğer bir deyişle bebek karadelikler düşünenden daha büyük olabilir.
Diğer iki açıklama ise kritik limit ve beslenme alışkanlıklarıyla ilgilidir. Bir karadeliğin beslenmesi kaptığı gaz ve onu ısıtmasıyla ilgilidir. Işığın basıncı maddeyi karadeliğe doğru belli bir limiti olan hızla sürükler. Bir karadelik bu limiti aşarsa kuramsal olarak tehlikeli boyutlara kadar büyüyebilir. Bazı karadeliklerin bu kritik eşiği aştıkları gözlenmiştir, ancak bir karadeliğin defalarca büyüdüğüne hiç rastlanmamıştı.
“Akla yatkın olan fikir karadeliğin hızla gıda tüketmesi yoluyla büyümesidir. Eğer karadeliğin dönme hızı fazla değilse bu seçenek doğru olabilir” diyor Tsai.
Bir karadelik yeterince yavaş dönüyorsa bu durumda çevresindeki yemeği saçmayacaktır. Bunun sonunda karadelik tüm yemeğini yalayıp yutacaktır.
Daha fazla araştırma parlak gökadalarla ilgili bulmacayı çözmek için gereklidir. Araştırma ekibinin karadeliklerin kütlelerini belirlemek için planları var. Bu cisimlerin gerçek büyüklüklerini bilmek kozmosun çok önemli ve çılgınca hareketli olan geçmişinde neler olup bittiğinin de anlaşılmasını sağlayacaktır.
WISE oldukça hassas teknikle tüm gökyüzünü kızılötesi dalga boyuyla taramış ve birbirinden tuhaf gökadalar keşfetmiştir. Evrenin en ilginç kozmik örneklerini yakalamak WISE ile mümkün olmuştur.
“Biz bilinen birçok parlak gökadanın neredeyse yarısını WISE’nin kızılötesi yeteneği sayesinde bulduk” diyor Tsai.
