Evren bir yandan patlayarak etrafa madde fışkırtan, bir yandan da bu kalıntılardan yeni yaşamların doğmasını sağlayan cisimlerle doludur. NASA/ESA Hubble Uzay Teleskopu bu kozmik hareketin anlarından birini yakaladı. Hubble’ın elde ettiği görüntünün merkezinde yumurta biçimindeki mavi halkanın içinde iki gökada görülüyor. Bu gökadaların birbiriyle birleşme sürecinde olduğu ve genç yıldız üst kümelerin bu zincir çekirdeklerin çevresini sardığı görülmektedir.
Görüntü merkezindeki olağan yollarından sapmış görünen iki eliptik gökada [HGO2008]SDSS J1531+3414 olarak bilinen gökada kümesinin parçalarındandır. Daha önce bölge gözlenmesine karşılık bu çift ilk kez fark edildi. Bu ikilinin birleşme sürecinde olması kimliklerinin bir süre sonra tek olacağı anlamındadır[1].
Birleşen iki eliptik gökadaya ender rastlanır, ancak yıldız oluşumunu tetikleyen gaz bakımından zengin iki eliptik gökadayı birleşirken görmek çok daha zordur. Hubble’ın yakın görüntüsüne göre kümedeki gaz fakiri gökadalarda bir hareketlilik görülmektedir. Yeni yıldız oluşumlarının gerçekleştiği düşünülen gaz ipliksilerinin düğüm oluşturduğu yerlerde yıldız oluşum süreci yağmur tanelerinin yere düşmesini sağlayan fizik yasalarıyla aynı ilkelere bağlıdır[2].
Genç yıldızlardan oluşan ondokuz küme hidrojen gazı iplikçileriyle dokunmuş ve bir dizi oluşturmuştur. Bu yıldız oluşum dizisi yaklaşık Samanyolu’nun çapı kadar, yani 100.000 ışık yılı uzunluğuna sahiptir. İplikçikler birleşen gökadalara göre oldukça küçük görülmektedir. Bu gökadalar gökadamıza göre yaklaşık üç kat daha büyük olup 330.000 ışık yılı çapındadırlar. Bunlar evrendeki en büyük gökadalardan olup küme merkezlerindeki gökadalara tipik örnek olarak gösterilebilir.
Bu cisimleri yumurta gibi çevreleyen elektrikli mavi ark benzeri halka çerçeve gökada kümesindeki kütle çekimini gösterir. Kütle çekimi çevresindeki boşluk uzak gökadalardan gelen ışıktan dolayı böylesi tuhaf desenler oluşturur.
Gökbilimciler yıldızlı üst kümelerin büyümesinde soğuk gazın kökeninin etkili olduğunu düşünüyor. Burada ise üç senaryo ön plana çıkıyor. Gökadaların birleşmesi gazın da etkiliyor. Ya da iki gökadayı çevreleyen X-ışını plazması yağmur damlaları gibi yoğunlaşıyor. Son olarak da gökadaları çevreleyen on milyon derece sıcaklığındaki gaz haleleri arasındaki çarpışmalar X-ışını yayarak soğuyor. Bu gizem ancak yer ve uzay merkezli gözlemlerinin ayrıntılı gözlemleriyle çözebilecek.
Notlar
[1] İki ya da daha fazla gökadanın birleşmesi ortaya çok büyük bir cismi çıkarır (heic0912). Buradaki şiddetin etkisiyle gaz, toz ve uzak gökadaların yıldızlı şeritleri ve büyük gaz kuyrukları ile gökadanın şekli değişir (heic0810).
[2] Birleşme sürecinde musluktan eşit aralıklarla damlayan su zerrecikleri gibi eşit aralıklı yıldız üst kümelerini oluşturur. Buradaki temel fark ise sudaki yüzey gerilimi ile yıldız oluşturan zincir arasındaki kütle çekimi kuvvet farklılığıdır. Fiziğin temel yasaları ister yağmur damlası ölçeğinde ister 100.000 ışık yılı ölçeklerde olsun, ölçeğe göre değişmeyen harika gösterinin açıklamasını yapabilmektedir.
Videolar
|
|
|
|
