Uluslararası bir gökbilimci ekibi herhangi bir yıldız yörüngesinde olmayan özgürlüğüne düşkün genç bir gezegen keşfetti. PSO J318.5-22 adı verilen özgür gezegen 80 ışık yılı kadar uzakta olup altı Jüpiter kütlesindedir. Gezegen sadece 12 milyon yıl önce oluştuğundan yeni doğanlar sınıfına alındı.
Gezegen Maui, Haleakala’daki Pan-STARRS 1 (PS1) geniş alan teleskopu tarafından, yaydığı oldukça soluk ısısından tespit edildi. Hawaii’deki diğer teleskoplar kullanılarak yapılan takip gözlemler gezegenin genç yıldızlar çevresinde dolanan gaz devi gezegenlerle benzer özelliklere sahip olduğunu göstermektedir. Tek farkla: PSO J318.5-22’nin bir yıldızı yok.
Manoa Hawai Üniversitesi Astronomi Enstitüsü’nden Dr Michael Liu: “Daha önce böyle bir cisim görmedim. Başka yıldızların çevresinde dolanan gezegenlerle aynı özelliklere sahip olmasına karşılık tek başına. Böyle gezegenlerin var olup olmadığı merak ediliyordu, şimdi olduklarını biliyoruz” diyor.
Son on yıl içinde Güneş Sistemi dışında yer alan ve sayısı bine yaklaşan gezegenler doppler etkisi ya da yıldızın ışığındaki azalmanın gözlenmesi gibi dolaylı yöntemlerle bulundu. Bunlardan genç yıldız (200 milyon yıl yaşında) çevresinde dolananlardan doğrudan gözlemle yani kendi yansımasıyla ancak bir avuç kadarı bulundu. PSO J318.5-22 bilinen en küçük kütleli özgür gezegenlerden biri, belki, de en düşük kütleli olanıdır. Gezegeni öne çıkaran bir başka yönü de doğrudan görüntülenenler arasında kütle, renk ve enerji yayma oranıdır.
Çalışma ekibinden Almanya Max Planck Enstitüsü’nden Dr Niall Deacon: “Gezegenlerin, ana yıldızlarının çok parlak olması nedeniyle doğrudan görülmesi inanılmaz derecede zordur. PSO J318.5-22 bir yıldız yörüngesinde olmadığından bulunması daha kolay olmuştur” diyor.
PSO J318.5-22 aslında yıldız olmayı başaramamış kahverengi cüceler aranırken keşfedildi. Normal yıldızlara göre daha soğuk olan kahverengi cücelerin hafif kırmızımsı rengi vardır. Liu ve arkadaşları bu görülmesi zor cisimleri görmek için PS1’in yeteneklerinden yararlandı. PS1 kahverengi cücelerin uzaya yaydığı soluk ışığı tespit etmek için her gece gökyüzünü taramaktadır. PSO J318.5-22 bilinen kahverengi cücelerden daha kırmızı göründüğünden dikkatleri üzerine çekmeyi başardı.
Hawaii Üniversitesi Astronomi Enstitüsü’nden Dr Eugene Magnier: “Yaptığımız iş samanlıkta iğne aramaya benziyor. Bu samanlığı tararken de PS1’in elde ettiği veri kümesine bakıyoruz” diyor. Dr Magnier ve ekibi PS1’in her gece 60.000 iPhone fotoğrafı eşdeğerinde ürettiği veriyi işlemeye çalışıyor. Bugüne kadar elde edilen veri kümesi şimdiye kadar yapılmış tüm filmlerin dijital versiyonundan daha fazla: 4000 Terabyte’tan fazla veri.
Keşif Hawai adasının Mauna Kea zirvesindeki birden fazla teleskop ve PS1 ile gerçekleşti. NASA’nın Kızılötesi Teleskop Dizisi ve Gemini Kuzey Teleskopu ile elde edilen kızılötesi tayfölçeri verilerinden hareketle PSO J318.5-22’nin genç ve düşük kütleli olduğu ancak yaydığı ışığın imzasından kahverengi cüce olmadığı belirlendi.
PSO J318.5-22 aslında iki yıldır Kanada-Fransa-Hawaii Teleskopu ile izleniyordu. 80 ışık yılı uzaklıktaki cisim 12 milyon yıl önce oluştuğu düşünülen Beta Ressam hareket grubu olarak bilinen genç yıldız takımının bir parçası olduğu düşünülüyor. Aslında gruba adını veren Beta Ressam yıldızı çevresinde bir gaz devi bulunuyor. Beta Ressam gezegeninden daha küçük olan PSO J318.5-22 muhtemelen farklı şartlarda oluşmuştur.
