Samanyolu dışında gizlenmeyi başarmış en ilkel yıldız Avrupa Güney Gözlemevi’nin (ESO) Çok Büyük Teleskobu (VLT-Very Large Telescope) ile ortaya çıkarıldı. Keşif evrende oluşmuş ilk yıldızlar hakkında bilgi edinebilmek adına önemli.
Çalışmayı gerçekleştiren ekibin başkanı Else Starkenburg: “Şimdiye kadar uygulanan hatalı yaklaşımlar nedeniyle ilkel yıldızları göremiyorduk. Geliştirdiğimiz yeni yaklaşımla birlikte bu tür yıldızlar ortaya çıkmaya başladı” diyerek keşfin sonucunu açıklıyor.
İlk yıldızların Büyük Patlama’dan (Big Bang) yani bir süre sonra, yani 13.7 milyar yıl önce, ortaya çıkmaya başladığı düşünülüyor. Bu yıldızlar hidrojen ve helyumdan oluşmuştur ve yapılarında metal elementler oranı çok azdır. Ender olarak rastlanan bu yıldızlardan şimdiye kadar daha çok Samanyolu’nda bulundu.
Gökbilimciler Samanyolu gibi büyük gökadaların daha küçük gökadaların birleşmesiyle oluştuğu fikrini savunmaktadır. Samanyolu içindeki cüce gökadalardan metal oranı az olan yıldızlardan oluşan ilkel gökadalar da olmalıydı. Ekip üyelerinden Giuseppina Battaglia, şimdiye kadar bu gökadalar için son derece az bilgi ve kanıt olduğunu söylüyor. Kozmolojik kuramlarla son yıllarda yapılan araştırmalarla ortaya çıkan Samanyolu ve cüce gökadalardaki eski yıldız sayıları uyuşmamaktadır.
Yıldızlardaki element oranları bunların parmak izlerini ortaya çıkaran tayflarından bulunur. Şimdiye kadar Samanyolu’na yakın olan Ocak (Fornax), Yontar (Sculptor), Altılık (Sextans) ve Karina (Carina) cüce gökadalarındaki 2000 dolayındaki yıldız incelemesi VLT+FLAMES* ile yapıldı. Yıldızlarda yeni yıldızlarda rastlanandan daha az değerde metale rastlandı.
Önceki yöntemlerin neden başarısız olduğu üzerine bir çalışma yapıldı. Sonuçta metal yoğunluğunun az veya normal değerde olmasının önceki sonuçları etkilediği bulundu.
Ekip üyelerinden Vanessa Hill, yaptıklarının mikroskopla parmak izine bakmaya benzediğini söyleyerek ekliyor: “Ne yazık ki bu şekilde az sayıda yıldız üzerinde çalışabildik. Çünkü bir yıldız üzerindeki inceleme çok uzun zaman almaktadır.”
Martin Tafelmeyer ise, “Cüce gökadalarda gözlenen bu yıldızlardaki metal oranı güneşteki metal oranının 1/3000 ile 1/10000 arasındadır.”
Starkenburg son olarak şunu ekliyor: “Bu gökadaların içlerindeki ilkel yıldızları güçlü bir teknikle ortaya çıkardık. Bu yıldızların artık saklanacak yeri kalmamıştır.”
*FLAMES: Yıldızların tayflarını ölçen yardımcı araç.
Kaynak: ESO
